ကံ ၄-မ်ဳိး ၄-လီ (ကမၼ စတုကၠ) Four Kinds of Kamma (Kamma-catukka)
Kamma, Sanskrit
karma, literally means volitional action or deed. As a rule good actions bear good results and bad actions bear bad results.
ကိစၥ၏ အစြမ္းျဖင့္ ကိစၥကမၼ စတုကၠကံ ၄-မ်ဳိး --
With respect to function, there are four kinds of
kamma (Kicca-kamma Catukka)
(၁) ဇနကကံ (
Janaka-kamma)
- Reproductive kamma which produces mental aggregates
and material aggregates at the moment of conception as well as
throughout the life-time of the individual;
- ပဋိသေႏၶ အက်ဳိးႏွင့္ ပဝတၱိအက်ဳိးတုိ႔ကို ကိုယ္တိုင္ ျဖစ္ေစတတ္ေသာကံ။
ဇနကံသည္ ပဋိသေႏၶအခါ ႏွင့္ ပဝတၱိအခါတုိ႔၌ ဝိပါက္စိတ္ ႏွင့္
ေစတသိက္မ်ား (ဝိပါက္နာမကၡႏၶာ)၊ ကမၼဇ႐ုပ္ ႏွင့္ ဥတုဇ႐ုပ္ (ကဋတၱာ႐ုပ္)
တုိ႔ကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ ကုသုိလ္, အကုသုိလ္ ေစတနာ ျဖစ္၏။
(၂) ဥပတၳမ႓ကကံ (
Upatthambhaka-kamma)
- Supportive kamma which supports the janaka-kamma as well as the effect of the janaka-kamma throughout the life-time of the individual;
- ဇနကကံကို အေထာက္အပံ့ျပဳေသာ ကံ။
မိမိကိုယ္တိုင္ကား အက်ဳိး မေပးႏိုင္။ တစ္ပါးေသာ ကံကို အက်ဳိးေပးခြင့္
ရေလေအာင္၊ အက်ဳိးေပးခြင့္ ရသည့္အခါ အက်ဳိးေပးသန္ေလေအာင္၊
အက်ဳိးေပးေနသည့္အခါ ထုိအက်ဳိးမ်ား ၾကာရွည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေလေအာင္ ေလ်ာ္စြာ
ေထာက္ပံ့ ကူညီတတ္ေသာ ကုသုိလ္, အကုသိုလ္ကံကို ဆုိလို၏။
(၃) ဥပပီဠကကံ (
Upapilaka-kamma)
- Obstructive kamma which weakens, interrupts or retards the fruition of the janaka kamma;
- ဇနကကံ၏ အက်ဳိးကို အားနည္းခ်ဲ႕နဲ႕ေအာင္ ဖိႏိွပ္တတ္ေသာ ကံ။
တစ္ပါးေသာကံ အက်ဳိးေပးခြင့္ မရေလေအာင္၊ အခြင့္ရလွ်င္ အက်ဳိးေပး
မထက္သန္ေအာင္၊ ရၿပီးသည့္ အက်ဳိးကိုလည္း မဖြံ႕ၿဖိဳးေလေအာင္ ကပ္၍
ႏိွပ္စက္တတ္ေသာ ကံကို ဆုိလုိ၏။
(၄) ဥပဃာတကကံ (
Upaghàtaka-kamma)
- Destructive kamma which not only cuts off the effect of the janaka kamma but also destroys the janaka kamma and produce its own effect. In other words, the person dies abruptly and is reborn in accordance with the upaghàtaka-kamma.
- ဇနကကံ အက်ဳိးေပးထားေသာ ဝိပါက္နာမကၡႏၶာ ႏွင့္ ကဋတၱာ႐ုပ္ အစဥ္ကို ျဖတ္တတ္ေသာ ကံ။
- အက်ဳိးေပးေသာ အလွည့္အႀကိမ္အားျဖင့္ ပါကဒါနပရိယာယကမၼစတုကၠ ကံ ၄-မ်ဳိး ---
With respect to the priority in bearing results, there are four kinds of
kamma (Pàkadànapariyàya-kamma Catukka)
(၁) ဂ႐ုကကံ (
Garuka-kamma)
- Weighty kamma which is so strong that no other kamma can stop its function in the next life. In other words, it certainly produces its results in the next life.
Bad weighty
kammas are
pa¤cànantariya kamma, namely, (i) creating a schism in the Saügha, (ii) wounding a Buddha, (iii) murdering an
arahat, (iv) matricide, and, (v) parricide.
Niyata-
micchàdiññhi (permanent false view) is also termed as one of the weighty
kammas.
On the other hand, 5
råpàvacara-
kusala kammas and 4
aråpàvacara-
kusala kammas are good weighty
kammas.
Lokuttara-
magga is also a weighty force for it closes the
doors of the four
apàya abodes for ever.
- တစ္ပါးေသာ ကံမ်ားက မတားျမစ္ႏိုင္ဘဲ စုတိၿပီး အျခားမဲ့၌
အက်ဳိးေပးျမဲျဖစ္ေသာ အလြန္ အျပစ္ႀကီးသည့္ အကုသိုလ္ကံ (သို႔) အလြန္
အာႏုေဘာ္ႀကီးသည့္ ကုသုိလ္ကံ။
{ အမိကို သတ္ေသာ မာတုဃာတကကံ, အဘကို သတ္ေသာ ပိတုဃာတကကံ, ရဟႏၲာကို
သတ္ေသာ အရဟႏၲဃာတကကံ, ျမတ္စြာဘုရားကို ေသြးစိမ္းတည္ေအာင္ ျပဳေသာ
ေလာဟိတုပၸါဒကကံ, သံဃာကို သင္းခြဲေသာ သံဃေဘဒကကံ ဟူ၍ ဤအနႏၲရိယကံ ၅-ပါး
(ပၪၥာနႏၲရိယကံ) တုိ႔ကို အကုသိုလ္အရာ၌ ဂ႐ုကံမ်ားဟု မွတ္အပ္၏၊ ကံ-ကံ၏
အက်ဳိးမရိွဟု မွတ္ယူေသာ နိယတမိစၧာဒိ႒ိကိုလည္း အခ်ဳိ႕က ဂ႐ုကကံ၌
ထည့္သြင္းၾက၏။}
{ကုသုိလ္အရာ၌မူ မဟဂၢဳတ္ ကုသိုလ္ကံ ႏွင့္ ေလာကုတၱရာကံ တုိ႔ကို ဂ႐ုကကံ မ်ားဟု မွတ္အပ္၏၊}
(၂) အာသႏၷကံ
- Proximate kamma that is performed or remembered just before death.
- ေရွးအခါက ျပဳခဲ့ၿပီး၍ ေသခါနီးအခါ၌ ေအာက္ေမ့အပ္ (ဆင္ျခင္ေနအပ္)
ေသာ ကုသိုလ္ကံသည္ လည္းေကာင္း၊ ေသခါနီးေသာ အခ်ိန္၌ ျပဳအပ္ေသာ ကုသိုလ္,
အကုသိုလ္ကံ သည္လည္းေကာင္း အာသႏၷကံ မည္၏။
(၃) အာစိဏၰကံ
- Habitual kamma which is performed regularly, or it may be a kamma which is performed once and is recollected and remembered all the time.
- အျမဲမျပတ္ ေန႔စဥ္ ဝတ္ထား၍ ေလ့လာျပဳလုပ္အပ္ေသာ ကုသိုလ္, အကုသိုလ္
ကံသည္ လည္းေကာင္း၊ တစ္ႀကိမ္ ျပဳၿပီးေနာက္ အျမဲမျပတ္
ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့အပ္ေသာ ကုသိုလ္, အကုသိုလ္ကံသည္ လည္းေကာင္း အာစိဏၰံ
မည္၏။
(၄) ကဋတၱာကံ
- Unspecified kamma which is done once and soon forgotten.
- ဂ႐ုကံ, အာသႏၷ, အာစိဏၰကံ အေျခအေနသုိ႔ မေရာက္တတ္ဘဲ ဤဘဝ၌
ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကံမ်ားႏွင့္ ေရွးေရွးဘဝမ်ား၌ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ
ကံမ်ားတည္း။ ဤကံတုိ႔လည္း အခြင့္သာသည့္အခါ ပဋိသေႏၶအက်ဳိးႏွင့္
ပဝတၱိအက်ဳိးတုိ႔ကို ေပးႏိုင္ၾက၏။
အထက္ပါ ပါကဒါနပရိယာယကမၼစတုကၠ က ၄-မ်ဳိးတုိ႔၏ အလွည့္အစဥ္အတုိင္း
အက်ဳိးေပးပံုမွာ အၾကင္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတြင္ ကံ ၄-မ်ဳိးစလံုး ရိွျငားအံ့။
ဂ႐ုကကံသည္ ေရွးဦးစြာ စုတိ၏ အျခားမဲ့ ျဖစ္ေသာ ဒုတိယဘဝ၌ အက်ဳိးေပး၏၊ ထုိကံ
မရိွခဲ့ေသာ္ အာသႏၷကံသည္ အက်ဳိးေပး၏၊ အာသႏၷကံ မရိွခဲ့ေသာ အာစိဏၰကံသည္
အက်ဳိးေပး၏၊ ယင္း အာစိဏၰကံ မရိွခဲ့ေသာ္ ကဋတၱာကံသည္ အက်ဳိးေပး၏။
- အက်ဳိးေပးရာ ကာလ၏ အစြမ္းအားျဖင့္ ‘ပါကကာလ ကမၼစတုကၠ’ ကံ ၄-မ်ဳိး --
With respect to the time of taking effect there are four kinds of
kamma: (Pàkakàla-kamma Catukka)
–
(၁) ဒိ႒ဓမၼေဝဒနိယကံ (
Diññhadhammavedanãya-kamma)
Immediately effective
kamma which bears fruits in the present life;
မ်က္ေမွာက္ဘဝ၌ အက်ဳိးေပးေသာ ကံ။ ေဇာ ၇-ခ်က္တုိ႔တြင္ ပထမ ေဇာေစတနာသည္ အခုပစၥဳပၸန္ဘဝ၌ အက်ဳိးေပးျခင္းေၾကာင့္ ဒိ႒ဓမၼေဝဒနိယကံ မည္၏။
(၂) ဥပပဇၨ ေဝဒနိယကံ (
Upapajjavedanãya-kamma)
Subsequently effective
kamma which bears fruits in the next (second) life;
အျခားမဲ့ ျဖစ္ေသာ ဒုတိယ ဘဝ၌ အက်ဳိးေပးေသာ သတၱမ ေဇာ ေစတနာ။
(၃) အပရာ ပရိယ ေဝဒနိယကံ (
Aparàpariyavedanãya-kamma)
Indefinitely effective
kamma which bears fruits from the third life till the last life when the person realizes
Nibbàna;
မ်က္ေမွာက္ဘဝ ႏွင့္ ဒုတိယဘဝတုိ႔မွ တစ္ပါး တတိယ ဘဝမွ စ၍ အနာဂတ္ နိဗၺာန္ရသည့္ဘဝတုိင္ေအာင္ အက်ဳိးေပးတတ္ေသာ အလယ္ေဇာ ၅-ခ်က္ ေစတနာ။
(၄) အေဟာသိကံ (
Ahosi-kamma)
Defunct
kamma which no longer bears fruits.
အထက္တြင္ ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ ဒိ႒ဓမၼ ေဝဒနိယကံ စသည့္ ကံ ၃-ပါးတုိ႔သည္
အက်ဳိးေပးရန္ အခြင့္မသာ အခါမသင့္ ျဖစ္ခဲ့လွ်င္ မိမိတုိ႔ ဆိုင္ရာ ကာလ
အားေလ်ာ္စြာ အက်ဳိးမေပးႏိုင္ၾကေတာ့ဘဲ အလုိလုိ သုဥ္း၍ သုဥ္း၍ သြားၾက၏၊
ထုိအခါ ထုိကံတုိ႔သည္ အေဟာသိကံ ျဖစ္ၾကကုန္၏။
- အက်ဳိးေပးရာ ဘံုဌာန၏ အစြမ္းအားျဖင့္ ပါကဌာန ကမၼစတုကၠ ကံ ၄-မ်ဳိး ---
With respect to the place where the kammic effect takes place,
kamma is divided into four classes: Pàkathàna-kamma Catukka ---
(၁) အကုသုိလ္ကံ (
Akusala kamma)
Immoral action which produces its effect in the four
apàya abodes.
အပါယ္ ၄-ဘံု၌ ပဋိသေႏၶအက်ဳိး ႏွင့္ ပဝတၱိအက်ဳိး တုိ႔ကို ေပးေသာကံ
(၂) ကာမ ကုသုိလ္ကံ (
Kàmàvacara-kusala kamma)
Moral action in the sense-sphere that produces its effect in the seven sensuous blissful realms (
kàmaloka);
ကာမ သုဂတိ ၇-ဘံု၌ ပဋိသေႏၶအက်ဳိး ႏွင့္ ပဝတၱိအက်ဳိး တုိ႔ကို ေပးေသာကံ
(၃) ႐ူပါဝစရ ကုသိုလ္ကံ (
Råpàvacara-kusala kamma)
Moral action in the fine-material sphere that produces its effect in the sixteen
råpa-realm (
råpaloka);
႐ူပ ျဗဟၼာ ၁၆-ဘံု၌ ပဋိသေႏၶအက်ဳိး ႏွင့္ ပဝတၱိအက်ဳိး တုိ႔ကို ေပးေသာကံ
(၄) အ႐ူပါဝစရ ကုသိုလ္ကံ (
Aråpàvacara-kusala kamma)
Moral action in the non-material sphere that produces its effect in the four
aråpa-realms (
aråpaloka).
အ႐ူပ ျဗဟၼာ ၄-ဘံု၌ ပဋိသေႏၶအက်ဳိး ႏွင့္ ပဝတၱိအက်ဳိး တုိ႔ကို ေပးေသာကံ။
- The place where kamma occurs or the means by which kamma arises is called kamma-dvàra.
- ကံ ျဖစ္ရာ ျဖစ္ေၾကာင္း ျဖစ္သည့္ဌာနကို ‘ကမၼ ဒြါရ’ ဟု ေခၚ၏။
- Kàya-dvàra : Special bodily movement called kàyavi¤¤atti where bodily action (kàya-kamma) occurs.
- ကာယ ဝိညတ္႐ုပ္ ဟုဆုိအပ္ေသာ ကိုယ္အမူအရာအထူးသည္ ကိုယ္ျဖင့္
ျပဳလုပ္ေသာ ကာယကံ၏ ျဖစ္ရာ ျဖစ္ေၾကာင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ကာယဒြါရ မည္၏။
- Vacã-dvàra : Speech-producing movement of the mouth called vacivi¤¤atti where verbal action (vacãkamma) arises.
- ဝစီဝိညတ္႐ုပ္ဟု ဆုိအပ္ေသာ ႏႈတ္အမူအရာအထူးသည္ ႏႈတ္ျဖင့္ ေျပာဆုိ၍
အထေျမာက္ေစေသာ ဝစီကံ ျဖစ္ရာ ျဖစ္ေၾကာင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဝစီဒြါရ
မည္၏။
- Mano-dvàra ; All cittas where mental action (mano-kamma) arises.
- အဘိဇၨာ, ဗ်ာပါဒ, မိစၧာဒိ႒ိ (ေလာဘ, ေဒါသ, ဒိ႒ိ) တုိ႔ႏွင့္ အတူတကြ ျဖစ္ေသာ ေလာဘမူ, ေဒါသမူ ေဇာစိတ္တုိ႔သည္ မေနာဒြါရ မည္၏။
အကုသိုလ္ ကံ ၁၀-ပါး (အကုသလ ကမၼပထ ဒုစ႐ုိက္ ၁၀-ပါး)
Akusala-kàya-kamma
အကုသလ ကမၼ = အကုသိုလ္ကံ၊ ပထ = အပါယ္ေရာက္ေၾကာင္းလမ္း၊ ဒု = မေကာင္းေသာ၊ စရိတ = စ႐ုိက္, အက်င့္)
(၁) ကာယကံ ၃-ပါး , 3 unwholesome bodily actions
1
Pànàtipàtà – killing any living being,
2
Adinnàdànà – stealing or taking other’s property unlawfully,
3
Kamesu-micchàcàrà – sexual misconduct such as unlawful sexual intercourse.
၁။ ပါဏာတိပါတကံ - သူ႔အသတ္သက္ျခင္း - ေဒါသ ေၾကာင့္ျဖစ္။
၂။ အဒိႏၷာဒါနကံ - သူ႔ဥစၥာကို ခုိးဝွက္တုိက္ခိုက္ လွည့္ပတ္၍ ယူျခင္း - ေလာဘ, ေဒါသ ေၾကာင့္ျဖစ္။
၃။ ကာေမသုမိစၧာစာရကံ - ကာမဂုဏ္တုိ႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္း - ေလာဘ ေၾကာင့္ျဖစ္။
(၂) ဝစီကံ ၄-ပါး , 4 unwholesome verbal actions
4
Musàvàdà – lying,
5
Pisunavàcà – slandering,
6
Pharusavàcà – rude or harsh speech,
7
Samphappalàpa – vain talk or foolish babble.
၁။ မုသာဝါဒကံ - လိမ္လည္ေျပာဆုိျခင္း။ - ေလာဘ, ေဒါသ ေၾကာင့္ျဖစ္။
၂။ ပိသုဏဝါစာကံ - ကုန္းတုိက္ျခင္း။ - ေလာဘ, ေဒါသ ေၾကာင့္ျဖစ္။
၃။ ဖ႐ုသဝါစာကံ - ၾကမ္းတမ္းေသာ စကားကို ေျပာျခင္း။ - ေဒါသ ေၾကာင့္ျဖစ္။
၄။ သမၹပၸလာပဝါစာကံ - ပိန္ဖ်င္းေသာ စကားကို ေျပာျခင္း။ - ေလာဘ, ေဒါသ ေၾကာင့္ျဖစ္။
(၃) မေနာကံ ၃-ပါး , 3 unwholesome mental actions
8
Abhijjhà – covetousness,
9
Vyàpàda – ill-will
10
Micchàdiññhi – wrong view
၁။ အဘိဇၩာကံ - သူတစ္ပါး စည္းစိမ္ကို မတရား ယူလုိမႈ။ - ေလာဘ ေၾကာင့္ျဖစ္။
၂။ ဗ်ာပါဒ - သူတစ္ပါး၏ ပ်က္စီးေသေစရန္ ၾကံစည္မႈ။ - ေဒါသ ေၾကာင့္ျဖစ္။
၃။ မိစၧာဒိ႒ိ - အယူမွားမႈ - ေလာဘ ေၾကာင့္ျဖစ္။
မွတ္ခ်က္ - ကံ ဟူသည္မွာ စိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ဖက္ ျဖစ္သည့္ ေစတနာကို ေခၚ၏၊
အကုသိုလ္ကံသည္ မေကာင္းမႈကို ျဖစ္ေစေလုိေသာ ေစတနာ ျဖစ္၏။ ကာယကံ ဟူသည္မွာ
ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ကာယဝိညတ္ျဖင့္ အမ်ားအားျဖင့္ ျပဳလုပ္ေလ့ရိွေသာ
အကုသုိလ္ကံ ႏွင့္ ကုသိုလ္ကံတုိ႔ကို ဆုိ၏၊ သို႔ေသာ္ ကာယကံဟု သတ္မွတ္ထားေသာ
ပါဏာတိပါတကံ, အဒိႏၷာဒါနကံ ႏွင့္ ကာေမသုမိစၧာစာရကံ တုိ႔ကို ကာယပေယာဂျဖင့္
သာမက ဝစီ ပေယာဂျဖင့္လည္း က်ဴးလြန္ႏိုင္၏။ (ဥပမာ - ဓားျပဗိုလ္က မိမိ၏
လက္ေအာက္ငယ္သားအား ‘ သတ္ေစ’ ဟု အမိန္႔ေပးလုိက္၍ သတ္ျခင္းအမႈကို
ၿပီးေျမာက္ေစလွ်င္ ဝစီ ပေယာဂျဖင့္ ပါဏာတိပါတကံကို က်ဴးလြန္ျခင္း ျဖစ္၏။)
ငါးပါး သီလကို ေစာင့္ထိန္း႐ုံျဖင့္ ဒုစ႐ုိက္ ၁၀-ပါးကို လံုျခံဳစြာ တားဆီးႏိုင္ပါသည္။
အကုသိုလ္ကံ ၁၀-ပါးကို သေဘာတူ, ကိစၥတူ, လကၡဏာဟာရနည္းျဖင့္ အက်ဥ္းခ်ဴံး၍ ေပါင္း႐ံုးေသာ္ -
(၁) ပါဏာတိပါတကံ၊ အဒိႏၷာဒါနကံ (၃) ကာေမသုမိစၧာစာရကံ (၄) မုသာဝါဒကံ (၅) မိစၧာဒိ႒ိကံ - ဟူ၍ ကံ ငါးပါးကုိသာ ရပါသည္။
ေပါင္း႐ံုးသည့္ နည္းမွာ --- သူတစ္ပါး၏ အသက္စည္းစိမ္ ေသေက်ပ်က္စီးရန္ ၾကံစည္ျခင္း ဟူေသာ
ဗ်ာပါဒကံကို ပါဏာတိပါတကံ၌ ၄င္း၊ အဘိဇၩာကံကို အဒိႏၷာဒါနကံ၌ ၄င္း၊
ပိသုဏဝါစာ, ဖ႐ုဝါစာ ႏွင့္ သမၼပၸလာပ တည္းဟူေသာ ကံသံုးပါးကို မုသာဝါဒကံ၌
၄င္း အသီးသီး ထည့္သြင္း၍ ေရတြက္ျခင္း ျဖစ္၏။
မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ုိက္ကံသည္ အပါယ္ငရဲသုိ႔ လားေရာက္ေစျခင္း စသည့္
မေကာင္းက်ဳိးေပးမည္ကို ယံုၾကည္ေသာေၾကာင့္သာ သီလ ေစာင့္ထိန္းသည္ ျဖစ္၍
ငါးပါးသီလ ခံယူေဆာက္တည္ကတည္းက မိစၧာဒိ႒ိအယူကို ပယ္စြန္႔ၿပီး ျဖစ္ေပ၏။
ေမ့ေလ်ာ့ မူးယစ္ေနေသာ သူသည္ အေကာင္း အဆိုး အမွန္အမွားကို မခြဲျခား
မဆံုးျဖတ္ႏိုင္ေတာ့သည့္အတြက္ အကုသိုလ္အမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ရန္
ဝန္မေလးေတာ့ေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒုစ႐ုိက္မႈမ်ားကို မျပဳလုပ္မိေစရန္
မီးမေလာင္ခင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္သည့္ အေနျဖင့္ ‘သုရာေမရယ မဇၨပမာဒ႒ာန ေဝရမဏိ’
ဟူသည့္ သိကၡာပုဒ္ကို ေစာင့္ထိန္းေစျခင္း ျဖစ္၏။
အကုသိုလ္ အမႈျပဳတုိင္း အမွား ႏွင့္ အမွန္ကို ေဝဖန္ပိုင္းျခား၍
မသိျမင္ေအာင္ ဖံုးလႊမ္းထားသည့္ အဝိဇၨာ အမည္ရေသာ ‘ေမာဟ’ သည္ အေျခခံ
အေၾကာင္းရင္း တစ္ပါးအျဖစ္ အစဥ္ ပါဝင္၏။
အကုသလ ကမၼပထ ၁၀-ပါးသည္ စိတ္အားျဖင့္ အကုသိုလ္စိတ္ ၁၂-ပါးလံုးျဖင့္ ျပဳက်င့္ေနသည္ဟု မွတ္ယူအပ္၏။
- ကာမ ကုသိုလ္ကံ ၁၀-ပါး (ကုသလ ကမၼပထ သုစ႐ုိက္ ၁၀-ပါး)
ဒုစ႐ိုက္ ၁၀-ပါးကို မက်ဴးလြန္မိေအာင္ ေစာင့္ထိန္းေပးျခင္းသည္ပင္
သုစ႐ိုက္ (ဝါ) ေကာင္းေသာ အက်င့္စ႐ိုက္ ျဖစ္၍ ကာမ သုဂတိဘံုမ်ားသုိ႔
လားေရာက္ရန္ အက်င့္ေကာင္း ျဖစ္၏။
ပုည = ေကာင္းမႈ၊ ႀကိယ = ျပဳသင့္ျပဳထုိက္ေသာ၊ ဝတၳဳ = တည္ရာ၊
(ေကာင္းေသာ အက်ဳိး၏ တည္ရာ ျဖစ္၍ ျပဳသင့္ျပဳထုိက္သည့္ ေကာင္းမႈ)
1
Dàna – giving charity or generosity
2
Sãla – morality; observing five precepts, eight precepts, ten precepts, etc.
3
Bhàvanà – meditation, both tranquility and insight
4
Appacàyana – reverence to elders and holy persons
5
Veyàvacca – service in wholesome deeds
6
Pattidàna – transference of merit
7
Pattànumodana – rejoicing in others’ merit
8
Dhamma-savana – listening to the Doctrine
9
Dhamma-desanà – expounding the Doctrine
10
Diññhijjukamma – straightening one’s right view
(၁) ဒါန = မိမိပိုင္ ပစၥည္းကို သူတစ္ပါးတုိ႔အား ေပးကမ္း လွဴဒါန္းမႈ။
(၂) သီလ = ငါးပါး, ရွစ္ပါး, ၁၀ပါး စေသာ သီလ တို႔ကို ေဆာက္တည္မႈ။
(၃) ဘာဝနာ = သမထ ကမၼ႒ာန္း ႏွင့္ ဝိပႆနာ ကမၼ႒ာန္းတုိ႔ကို ပြားမ်ား အားထုတ္မႈ။
(၄) အပစာယန = အသက္, သိကၡာ, ဂုဏ္ ႀကီးျမင့္သူတုိ႔အား အ႐ိုအေသ ျပဳမႈ။
(၅) ေဝယ်ာဝစၥ = ရတနာ သံုးပါး, မိဘဆရာတုိ႔၏ အမႈကိစၥမ်ား ႏွင့္ ကုသိုလ္ေရး ကိစၥမ်ား၌ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မႈ။
(၆) ပတၱိ ဒါန = မိမိ ျဖည့္ဆည္း ရရိွသည့္ ကုသိုလ္အဖုိ႔ကို သူတစ္ပါးတုိ႔အား အမွ်ေပးေဝမႈ။
(၇) ပတၱာႏုေမာဒန = ေကာင္းမႈရွင္တုိ႔က ေပးေဝေသာ ကုသိုလ္အဖုိ႔ကို ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ သာဓုေခၚမႈ။
(၈) ဓမၼႆဝန = သူတစ္ပါးတုိ႔ ေဟာၾကားေသာ သူေတာ္ေကာင္း တရားတုိ႔ကို ႐ိုေသစြာ နာၾကားမႈ။
(၉) ဓမၼေဒသနာ = သူတစ္ပါးတုိ႔အား ေကာင္းေသာ စိတ္ထားျဖင့္ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို ေဟာေျပာျပသမႈ။
(၁၀) ဒိ႒ိဇုကမၼ = ကံ-ကံ၏ အက်ဳိး ရိွသည္ဟု အယူကို ေျဖာင့္မွန္စြာ ယူမႈ။
မွတ္ခ်က္ - ပိဋက စာေပ ႏွင့္ အျပစ္ကင္းေသာ ေလာကီပညာမ်ားကို
ေလ့လာဆည္းပူးျခင္းသည္ ‘ဘာဝနာ’တြင္ အက်ဳံးဝင္၏၊ အျပစ္ကင္းေသာ ေလာကီ
အတတ္ပညာကို ေကာင္းေသာ စိတ္ထားျဖင့္ သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးျခင္း ႏွင့္
ၾကားနာမွတ္သားျခင္းတုိ႔သည္ ‘ဓမၼ ေဒသနာ’ ႏွင့္ ‘ ဓမၼႆဝန’ တုိ႔၌ အက်ဳံးဝင္၏။
ဒါန, သီလ, ဘာဝနာ ,
dàna,
sila and
bhàvanà
1
Dàna group –
Dàna, Pattidàna, Pattànumodana
2
sila group –
sila, Appacàyana, Veyàvacca
3
Bhàvanà group –
Bhàvanà, Dhamma-savana, Dhammadesanà, Diññhijjukamma.
ပုညႀကိယ ဝတၳဳ ၁၀-ပါးတုိ႔ကို သေဘာတူ, ကိစၥတူ, လကၡဏာဟာရနည္းျဖင့္ အက်ဥ္းခ်ဳံး၍ ေပါင္း႐ံုးေသာ္ ဒါန သီလ ဘာဝနာ သံုးပါးကိုသာ ရပါသည္။
ပတၱိဒါန ႏွင့္ ပတၱာႏုေမာဒနာ တုိ႔ကို ဒါန ႏွင့္ သေဘာတူ, ကိစၥတူသျဖင့္ ဒါန ။
အပစာယန ႏွင့္ ေဝယ်ာဝစၥ တုိ႔ကို သီလ။
ဓမၼႆဝန ႏွင့္ ဓမၼေဒသနာ တုိ႔ကို ဘာဝနာ။
ဒိ႒ိဇုကမၼကို ဒါန, သီလ, ဘာဝနာ အားလံုး၌ ေပါင္းစပ္၍ ျဖစ္ေစ၊ ဘာဝနာ တစ္ခုတည္း၌ ေပါင္း႐ံုး၍ ျဖစ္ေစ ယူႏိုင္ပါသည္။
ကာမာဝစရကံသည္ အကုသိုလ္ကံ ၁၂-ပါး, မဟာကုသိုလ္ကံ ၈-ပါး ဟူ၍ ေပါင္း ၂၀ ရိွ၏။
႐ူပကုသိုလ္ကံ ႏွင့္ အ႐ူပကုသိုလ္ကံ သည္ မေနာကံ တစ္မ်ဳိးသာ ျဖစ္၏၊ ဘာဝနာ
တစ္မ်ဳိးသာ ျဖစ္၏၊ အပၸနာစ်ာန္သို႔ ေရာက္ေသာ မေနာကံ ဘာဝနာမယ ျဖစ္၏။
- ဣဇၩတိ ဘိကၡေဝ သီလဝေတာ ေစေတာပဏိဓိ ဝိသုဒၶတၱာ။” (အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္)
ရဟန္းတုိ႔၊ သီလ ရိွေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔အား၊ မိမိစိတ္ အလိုရိွတုိင္း,
ေတာင့္တတုိင္းသည္ ျပည့္စံု ၿပီးစီး၏၊ အဘယ္ေၾကာင့္နည္းဟူမူကား, အကုသိုလ္
အညစ္အေၾကးတုိ႔မွ ကင္းေဝးစင္ၾကယ္သည္၏ အျဖစ္ေၾကာင့္တည္း။
Source :
- Fundamental AbhiDhamma – Dr. Ashin Nandamalar Bhivamsa
- Ultimate Science (Buddha AbhiDhamma) – Dr. U Mehm Tin Mon
- သၿဂႋဳဟ္ဘာသာ ဋီကာ - အရွင္ ဇနကာဘိဝံသ
- အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ - ေဒါက္တာ အရွင္ နႏၵမာလာဘဝံသ
- အဘိဓမၼာသင္တန္း ပို႔ခ်ခ်က္မ်ား - အရွင္ သီလာနႏၵာဘိဝံသ (D. Litt)
- တကၠသိုလ္ အဘိဓမၼာ ေပါင္းခ်ဴပ္ - ေဒါက္တာ ဦးမင္းတင္မြန္
- ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္လွတင္ (ဓမၼဗ်ဴဟာ) သင္ၾကားပို႔ခ်ခ်က္မ်ား
