အမွတ္စဥ္(၉){အဘိဓမၼာ နတ္ျပည္မွာ ေဟာရျခင္း၊ တန္ခိုးျပာဋိဟာ၊ ေရ,မီးအစံု တန္ခိုးျပပံု၊ အဘိဓမၼာေဟာေတာ္မူပံု၊ မယ္ေတာ္ ေက်းဇူးဆပ္}

  အဘိဓမၼာ နတ္ျပည္မွာ ေဟာရျခင္း
                   သို႔ေသာ္ ဒီေလာက္ ေလးနက္တဲ့ သဘာ၀တရားေတြကို ရွင္းျပၿပီး ေခါင္းစီးတစ္ခုတည္းနဲ႔ အင္မတန္ ရွည္လ်ားတဲ့ ေဒသနာေတာ္ႀကီးကို ေဟာဖို႔ဆိုတာ လူ႔ျပည္မွာ မျဖစ္ႏို္င္ဘူး၊ လူသားေတြဟာ တစ္ေနကုန္ ထိုင္ဖို႔ဆို ေတာ္ေတာ္ခက္မယ္၊ ၃-လတိတိ ထိုင္ဖို႔ဆိုတာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး၊ ၁-နာရီ, ၂-နာရီေလာက္ ထိုင္လိုက္ရင္ပဲ ေညာင္းကုန္ၿပီေလ။
                             အဘိဓမၼာ ေခါင္းစည္းေအာက္မွာ အင္မတန္ ရွည္လ်ားတဲ့ တရားႀကီး၊ ပ႒ာန္းထိေအာင္ ေဟာရမွာဆိုလို႔ရွိရင္ အခ်ိန္အားျဖင့္ ၃-လေလာက္ အခ်ိန္ယူရမယ္တဲ့၊ အဲဒီ ၃-လေလာက္ အခ်ိန္ယူရမယ့္တရား၊ ျမတ္စြာဘုရားက ၇-ရက္နဲ႔ ဆင္ျခင္ စဥ္းစားထားတဲ့ တရားဟာ အတိုင္းအတာ မရွိေလာက္ေအာင္ အလြန္က်ယ္၀န္းတယ္၊ ဒီတရားေတြကို လူ႔ျပည္မွာ ေဟာလို႔မျဖစ္ႏိုင္ဘူး၊ ဘာျဖစ္လို႔တုန္း၊ လူေတြက ၾကာရွည္စြာ ထိုင္ၿပီးေတာ့ တရားဆံုးေအာင္ မနာႏိုင္ဘူးတဲ့၊ ဘုရားက တရားေဟာေန ၁-နာရီ, ၂-နာရီ, ၄,၅ နာရီေလာက္ဆို ထေျပးကုန္ၾကမွာ၊ ရွိမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး၊ မထိုင္ႏိုင္ဘူးေလ၊ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ အဘိဓမၼာတရားကို လူ႔ျပည္မွာ မေဟာဘူး။

အမွတ္စဥ္(၈) {အဘိဓမၼာ ၇-က်မ္း ဆင္ျခင္ပံု၊ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေတြ} အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ) - ေဒါက္တာ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ

အဘိဓမၼာ ၇-က်မ္း ဆင္ျခင္ပံု
                   အဲဒီလို ဆင္ျခင္တာ အဘိဓမၼာ ၇-က်မ္းလို႔ ဆိုေတာ့ ပထမဆံုးက်မ္းကို ‘ဓမၼသဂၤဏီ’ လို႔ ေခၚတယ္၊ ဓမၼ ဆိုတာ သဘာ၀တရားေတြကို သဂၤဏီ ဆိုတာ အစုလိုက္ အစုလိုက္ စုၿပီးေတာ့ ေဖာ္ျပတဲ့က်မ္း၊ စိတ္အေၾကာင္းက တစ္စု၊ ႐ုပ္အေၾကာင္းက တစ္စု၊ ႏွစ္စု မာတိကာ၊ သံုးစု မာတိကာေတြကို အက်ယ္ခ်ဲ႕ၿပီးေတာ့ ရွင္းလင္းျပတာကတစ္စု၊ အဲဒါေတြကို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုျပတာက တစ္စုဆိုၿပီးေတာ့ ၄-စုကို ၄-က႑ခြဲၿပီးေတာ့ ဓမၼသဂၤဏီက်မ္းကို ျမတ္စြာဘုရားက ဆင္ျခင္ေတာ္မူခဲ့တယ္။
                   အဓိက ဓမၼသဂၤဏီက်မ္းမွာ ေဟာေတာ္မူခဲ့တာ ႐ုပ္နဲ႔စိတ္ပဲ၊ စိတ္လို႔ဆိုတဲ့ အထဲမွာ ေစတသိတ္လည္း ပါတယ္လို႔ မွတ္ရမယ္၊ စိတ္နဲ႔ ႐ုပ္နဲ႔ အဓိကထားၿပီး ဆင္ျခင္သံုးသပ္ေတာ္မူတယ္၊
                   ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ၀ိဘဂၤလို႔ေခၚတဲ့ ‘၀ိဘင္းက်မ္း’၊ ၀ိဘင္းက်မ္းမွာ အပိုင္း ၁၈- ပိုင္းရွိတယ္၊ ခႏၶာပိုင္း, အာယတနပိုင္း, ဓာတ္ပိုင္းစတဲ့ အပိုင္း ၁၈-ပိုင္းကို သုတၱန္နည္း အဘိဓမၼာနည္း နည္းမ်ိဳးစံု ျမတ္စြာဘုရား ဆင္ျခင္သံုးသပ္တယ္။

အမွတ္စဥ္(၇) {ပလႅကၤသတၱာဟ၊ အနိမိသသတၱာဟ၊ စကၤမသတၱာဟ၊ ရတနဃရ} အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ) - ေဒါက္တာ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ

   ပလႅကၤသတၱာဟ

                 ျမတ္စြာဘုရားဟာ အခုလို တရားထူး တရားျမတ္ ရခဲ့ပါတယ္၊ ဒီ တရားရဖို႔ဆိုတာ ကမၻာေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ ေလ့က်င့္ၿပီးေတာ့ ယူခဲ့ရတယ္၊ ဘ၀ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ စေတးၿပီးေတာ့ ျဖည့္က်င့္လာခဲ့ရတယ္။
                   ဒီ အရည္အခ်င္းေတြ ဒီကေန႔ ျပည့္ျပည့္၀၀ ရၿပီလို႔ ဆိုတယ္၊ ၀မ္းသာအားရ ထိုပလႅင္မွာပဲ ဆက္ၿပီးေတာ့ ဘုရားက အႀကိမ္ႀကိမ္ မိမိရဲ႕ သႏၱာန္မွာ အရဟတၱဖိုလ္ စိတ္ေတြ ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္တယ္၊ ဘယ္လို လုပ္တုန္းဆို အရဟတၱဖိုလ္ ဖလသမာပတ္ ၀င္စားဖို႔ ၀ိပႆနာ စၿပီးေတာ့ လုပ္ရတယ္။
                   မိမိသႏၱာန္မွာ ရိွတဲ့ သဘာ၀တရားေတြကို ၀ိပႆနာ႐ႈလိုက္တဲ့အခါ ၀ိပႆနာဉာဏ္ အဆင့္ဆင့္ တက္သြားၿပီး ဖလသမာပတ္အထိ ေရာက္ရွိသြားတယ္၊ ဘယ္အခါမွာပဲ ဖလသမာပတ္ ၀င္းစား၀င္စား၊ ၀ိပႆနာလမ္းေၾကာင္းက သြားရတယ္၊ တျခားလမ္းေၾကာင္း မရွိဘူး၊ ၀ိပႆနာ ႐ႈလိုက္တဲ့အခါ ထို ၀ိပႆနာဉာဏ္စဥ္ေတြ တက္သြားၿပီး သခၤ ါ႐ုေပကၡာဉာဏ္ရဲ႕  ဟိုဘက္အႏုေလာမဉာဏ္ ေရာက္တဲ့အခါက်လို႔ ရွိရင္ နိဗၺာန္ကို အာ႐ံုျပဳၿပီး ဖလသမာပတ္ဆိုတာ ေပၚလာတယ္၊ စိတ္ကလည္း အလြန္ သိမ္ေမြ႔တယ္၊ အာ႐ံုကလည္း အလြန္ သိမ္ေမြ႔တယ္။

အမွတ္စဥ္(၆) {၀ိဇၹာဉာဏ္ ၃-ပါး၊ ဘုရားျဖစ္တဲ့ေန႔} အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ) - ေဒါက္တာ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ

ဒီေနရာမွာ “ပု-ဒိ-အာ ၀ိဇၨာဉာဏ္သံုးပါး”  ကို သိရမယ္၊ ‘ပု’ ဆိုတာ ပုေဗၺနိ၀ါသႏုႆတိဉာဏ္၊ ‘ဒိ’ ဆိုတာ ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္၊ ‘အာ’ ဆိုတာ အာသ၀ကၡယဉာဏ္၊ ကိေလသာအာသ၀ေတြ ကုန္သြားတယ္၊
                   အခ်ိဳ႕က ဘုရားဆိုတာ ေသာတာပန္ မျဖစ္ဘဲနဲ႔ ဘုရားတန္းျဖစ္တယ္လို႔ ထင္ေနၾကတယ္၊ အဲဒီလို ေက်ာ္လို႔ မရဘူးေနာ္၊ ေသာတာပတိၱမဂ္ ေသာတာပတိၱဖိုလ္၊ အဲဒီ အခိုက္ အတန္႔ကို ေသာတာပန္ ေခၚတာ၊ ၿပီးရင္ သကဒါဂါမိမဂ္, သကဒါဂါမိဖိုလ္၊ ၀ိပႆနာ႐ႈနည္းနဲ႔ပဲ တက္သြားရတာ၊ ၿပီးတဲ့အခါ အနာဂါမိမဂ္, အနာဂါမိဖိုလ္၊ ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့မွ အရဟတၱမဂ္, အရဟတၱဖိုလ္ေရာက္တယ္။
                   ဘုန္းႀကီးတို႔ ဇူလိုင္လတုန္းက စကၤာပူသြားၿပီး အဘိဓမၼာသင္တန္း ပို႔ခ်ေပးတယ္၊ အဲဒီမွာ ဒကာတစ္ေယာက္က internet ကေန ထုတ္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို ဘုန္းႀကီးဆီ ပို႔ၿပီး ေမးခြန္း ေမးထားတယ္၊ ေဆာင္းပါးေရးတဲ့ ကိုယ္ေတာ္ကေတာ့ မေလးရွားက ဘုန္းႀကီးတစ္ပါး၊ အဲဒီဘုန္းႀကီးက internet မွာ တင္ထားတယ္၊ ဘာေတြ ေရးထားလဲဆိုေတာ့ ေသာတာပန္မျဖစ္ဘဲနဲ႔ သကဒါဂါမ္ ျဖစ္တာလည္း ရွိတယ္၊ သကဒါဂါမ္ မျဖစ္ဘဲနဲ႔ အနာဂါမ္ျဖစ္တာလည္း ရွိတယ္၊ အနာဂါမ္မျဖစ္ဘဲနဲ႔ ရဟႏၱာေက်ာ္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္တာလည္း ရွိတယ္ ဆိုၿပီးေတာ့ သုတၱန္ပါဠိေတြ ကိုးကားထားေလရဲ႕ ။

အမွတ္စဥ္(၅) - {သမထက်င့္စဥ္ က်င့္ပံု၊ ၀ိပႆနာက်င့္စဥ္ကူးပံု } ေဒါက္တာနႏၵမာလာဘိ၀ံသ

   သမထက်င့္စဥ္ က်င့္ပံု
                   ဘုရားျဖစ္တာ ဘာကမၼ႒ာန္းနဲ႔ ဘုရားျဖစ္သလဲဆိုရင္ အာနာပါနကမၼ႒ာန္းနဲ႕ ဘုရားျဖစ္တာ၊
ထြက္ေလ၀င္ေလကို ႐ႈမွတ္တယ္၊ ပထမ သမထက်င့္စဥ္နဲ႔ သြားတယ္၊
ညကို သံုးပိုင္းပိုင္းလိုက္တဲ့အခါ ပထမယာမ္မွာ စ်ာဥ္ေတြ အဆင့္ဆင့္တက္သြားၿပီး
ပထမစ်ာန္ ရတယ္၊ ဒုတိယစ်ာန္ ရတယ္၊ တတိယစ်ာန္ ရတယ္၊ စတုတၳစ်ာဥ္ ရတယ္၊
စတုတၳစ်ာဥ္ ရၿပီးေတာ့ ပုေဗၺနိ၀ါသႏုႆတိ အဘိညာဥ္ကို ရတယ္၊
ဒီအဘိညာဥ္က အတိတ္ဘ၀ကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ၾကည့္ႏိုင္တဲ့အစြမ္းရွိတဲ့ ပညာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
                   ‘မဇၩိမယာမ္’ လို႔ေခၚတဲ့ သန္းေခါင္ယာမ္ ေရာက္တဲ့အခါ ျခားကြယ္ေနတဲ့ ေနရာေတြ၊ ေ၀းလံတဲ့ ေနရာေတြမွာ ရွိတဲ့ သာမန္ပုဂၢိဳလ္ေတြ မျမင္ႏိုင္တဲ့ အရာေတြကို ျမင္ႏိုင္စြမ္းတဲ့ ထူးျခားတဲ့ မ်က္စိတစ္မ်ိဳး အျမင္တစ္မ်ိဳးကို ရရွိလာတယ္၊  
ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္ လို႔ေခၚတယ္၊ ဒီအခ်ိန္မွာ ဘုရားမျဖစ္ေသးဘူး၊ သမထက်င့္စဥ္အရ အစြမ္းသတိၱေတြ ထက္တာပဲ ရွိေသးတယ္။

အမွတ္စဥ္(၄) - { တရားဦးအစ သုတၱန္က ႏွင့္ ဘုရားျဖစ္ေအာင္ က်င့္ႀကံအားထုတ္ေတာ္မူပံု } ေဒါက္တာနႏၵမာလာဘိ၀ံသ

တရားဦးအစ သုတၱန္က
                    ဗုဒၶျမတ္စြာက ပထမဆံုး ေဟာတဲ့တရားက အားလံုးသိၾကတဲ့အတိုင္း ‘ဓမၼစကၠပ၀တၱနသုတၱန္’ ျဖစ္တယ္၊
ဓမၼစၾကာ တရားနဲ႔ ေဟာေျပာတဲ့လုပ္ငန္း စတယ္၊ ေဒသနာဉာဏ္ေတာ္ႀကီးကို စတင္ အသံုးခ်ၿပီး ေဟာေျပာတာ ‘ဓမၼစၾကာ’ ပဲ၊
သို႔ေသာ္ အဲဒီ ဓမၼစၾကာတရားကို ဘုရားျဖစ္စက ႀကိဳတင္ၿပီးေတာ့ ႏွလံုးသြင္း ဆင္ျခင္ခဲ့သလား ဆိုရင္ ႏွလံုးသြင္း ဆင္ျခင္တယ္လို႔ မွတ္တမ္းမရွိဘူး၊ ဘယ္သုတၱန္တရားပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမတ္စြာဘုရားက ႀကိဳတင္ ဆင္ျခင္ စဥ္းစားၿပီး ေဟာတာမဟုတ္ဘဲ ဒီလိုပုဂိၢဳလ္နဲ႔ ေတြ႔ရင္ ဒီလိုတရားမ်ိဳးကို ေဟာလိုက္တယ္၊ ဟိုလို ပုဂိၢဳလ္နဲ႔ ေတြ႔ရင္ ဟိုလို တရားမ်ိဳးကို ေဟာလိုက္တယ္၊ ပုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ အလိုအဇၩသယ ၾကည့္ၿပီး ေဟာသြားတာ။

အမွတ္စဥ္(၃) {ပိဋကတ္ ၃-ပံု ႏွင့္ ဓမၼ ၂-မ်ိဳး အထူး}

 အဂၢမဟာပ႑ိတ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ (Ph.D) အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ)

                                                    ပိဋကတ္ ၃-ပံု

                   ဒါေၾကာင့္ ‘ဓမၼ’ ကို သုတၱႏၱဓမၼနဲ႔ အဘိဓမၼရယ္လို႔ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲလိုက္ၿပီး ဘုရားရွင္ ေဟာေတာ္မူခဲ့တဲ့ ‘ဓမၼ’ နဲ႔ ‘၀ိနယ’ ကို ၀ိနယရယ္, သုတၱႏၱရယ္, အဘိဓမၼာရယ္လုိ႔ ၃-မ်ိဳး ခြဲလိုက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ ဒါကို ပိဋကတ္ ၃-ပံုလုိ႔ ေခၚၾကတယ္။
                   ‘ပိဋက’ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို အမ်ားသိေနၾကတာေတာ့ ‘ျခင္းေတာင္း’ ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ပဲ၊ အဂၤလိပ္လို ျပန္ဆိုတ့ဲအခါ Basket လို႔ ျပန္ၾကတယ္၊ အဲဒီေတာ့ ပိဋကတ္ သံုးပံုကို Three Basket  လို႔ ျပန္ေလ့ရွိတယ္၊ သို႔ေသာ္ ‘ပိဋက’ ဆိုတာ ျခင္းေတာင္း လို႔သာ အဓိပၸာယ္ရတာ မဟုတ္ဘူး၊ ‘သင္ယူရမယ့္က်မ္းစာ’ ကိုလည္း ပိဋကသဒၵါက ေဟာတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ တျခားနည္းနဲ႔လည္း အဂၤလိပ္လို ဘာသာျပန္ဖို႔သင့္တယ္ေပါ့၊ ပိဋကဆိုတာ သင္ယူရမယ့္က်မ္း္းစာ  (Text to be learned)  လို႔ အဓိပၸာယ္ ရတယ္။