ဣႆာအေၾကာင္း (ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ - ၁၈)

 

 

" ဣႆာအေၾကာင္း"


ျငဴစူျခင္း၊ မနာလိုျခင္း သေဘာတုိ႔သည္ “ဣႆာ”ပင္တည္း။
ထုိ႔ေၾကာင့္ “ဣႆာလွ်ံမူ၊ လြန္ျငဴစူ၏” ဟုဆုိခဲ့သည္။ သူတစ္ပါးလွေၾကာင္း၊ ဥစၥာေပါေၾကာင္း၊ ပညာတတ္ေၾကာင္း၊ အက်င့္ေကာင္းေၾကာင္း စေသာ ဂုဏ္သတင္းမ်ား ေျပာျပလာလွ်င္ မနာလုိျခင္း (နားမေထာင္လုိျခင္း) နားမေထာင္လုိရုံသာမကေတာ့ဘဲ “ဇီးကြက္ေလာက္ေတာ့ ငွက္တုိင္းလွရဲ႕၊ သည္လုိယုန္ေတာ့ ခ်ံဳတုိင္းရွိရဲ႕” စသည္ျဖင့္ ႏူတ္ခမ္းစူကာ၊ ပါးစပ္ရြဲ႕ကာ၊ မ်က္ေစာင္းထုိးကာႏွင့္ ေျပာဆုိကဲ့ရဲ႕တတ္ျခင္းသည္ ဣႆာသေဘာခ်ည္းတည္း။ [ေက်းရြာသားတုိ႔ ကဲ့ရဲ႕ရာ၌ကား “ဒီထန္းသီးမူတ္မ်ိဳးေတာ့ ဘယ္ထန္းပင္ေအာက္မဆုိ ေကာက္လုိ႔ ရႏုိင္တယ္”ဟု ဆုိေလ့ရွိ၏။]

ဥပါယာသအေၾကာင္း (ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ-၁၇)

ေဆြမ်ိဳး ဂုဏ္သိန္ စည္းစိမ္ဥစၥာ စေသာ သမၸတၱိတုိ႔ တစ္ခုခု ပ်က္စီးသည့္အခါတုိ႔၌ ျပင္းစြာျဖစ္ေသာ ေဒါသကို “ဥပါယာသ”ဟု ေခၚ၏။ ရုိးရုိးေဒါသျဖစ္ေသာအခါ စိတ္ဆုိး၏။ သတ္ျဖတ္ခ်င္၏။ ဤဥပါယာသဟုေခၚေသာ ေဒါသျဖစ္ေသာအခါ၌ကား လြန္စြာ စိတ္ပူပန္၏။ ပူပန္ေသာ စိတ္၏ အပူဓာတ္သည္ ႏွလံုးေသြးကို အရွိန္ဟပ္သျဖင့္ ႏွလံုးေသြးမွ ျဖာ၍က်ေသာ ေသြးမ်ားသည္ အေၾကာသို႔ေလွ်ာက္ကာ တစ္ကိုယ္လံုး ထူပူျပီးလွ်င္ ေမ့ေျမာ၍ပင္ သြားတတ္၏။ အပူလံုးဆုိ႔ကာ တက္သြားတတ္သည္။

ေဆြမ်ိဳးတစ္ေယာက္ပ်က္စီးရာ၌ ငိုသံထြက္လာေသာ ပရိေဒ၀သည္ အလြန္အမင္း ျပင္းထန္လာေသာအခါ မငိုႏုိင္ေတာ့ဘဲ တက္သြား၏။ ထုိထက္သြားျခင္းကား ဥပါယာသေဒါသ၏ စနက္ပင္တည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဥပါယာသသည္ ေသာကပရိေဒ၀ တို႔ထက္ အပူျပင္းေလသည္။ ေသာက၏ ပူပံုသည္ ဆီခ်က္ရာ၌ အိုးအတြင္းမွာ က်က္ေနျခင္းႏွင့္ တူ၏။ ပရိေဒ၀၏ငိုသံ အျပင္သို႔ လွ်ံပံုသည္ ဆီက်က္၍ ေ၀တက္လွ်ံလာျခင္းႏွင့္ တူ၏။ ဥပါယာသ၏ ပူေလာင္ပံုကား က်န္သမွ်ဆီေတြ ကုန္ခန္းေအာင္ က်က္ေနျခင္းႏွင့္ တူသည္။

ဒုကၡ, ေဒါမနႆအေၾကာင္း (ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ - ၁၆)

ကိုယ္ဆင္းရဲမူကို “ဒုကၡ”၊ စိတ္ဆင္းရဲမူကို “ေဒါမနႆ” ဟုေခၚ၏။ အသြားအလာ၊ အလုပ္အကိုင္၊ အေနအထုိင္၊ က်ပ္တည္းက်ဥ္းေျမာင္းမူ၊ ေရာဂါေ၀ဒနာဒဏ္ကို ခံစားေနရမူ၊ အရုိက္အႏွက္ခံရမူ၊ တစ္စံုတစ္ခုႏွင့္ ထိခိုက္မူ စသည္တုိ႔ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္၏ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္းသည္ ဒုကၡခ်ည္းတည္း။ ယခုေလာက၌လည္း ကိုယ္ခႏၶာ နာက်င္လွ်င္ “အလိုေလး-ဒုကၡ ဒုကၡ”ဟု ညည္းညဴၾကေလသည္။ ထုိသို႔ ခႏၶာကိုယ္ ဆုိင္းရဲေသာ္လည္း ပါရမီျဖည့္ေတာ္မူရာ၌ မေဟာ္သဓာ၊ ေ၀ႆႏၱရာဘ၀ စသည္တုိ႔၀ယ္ ကိုယ္ခႏၶာ မသက္သာဘဲ ဆင္းရဲဒုကၡ ေရာက္ေတာ္မူခဲ့၏။ သို႔ေသာ္ သတၱ၀ါတုိ႔၏ အက်ိဳးကို ေမွ်ာ္ကိုးရင္း ေစတနာေၾကာင့္ စိတ္ဆင္းရဲမူ ေဒါမနႆကား မျဖစ္ခဲ့ပါ။

စိတ္ဆင္းရဲမူ၊ စိတ္မခ်မ္းသာမူ၊ စိတ္ညစ္မူ၊ စိတ္ပ်က္မူ စသည္ျဖင့္ စိတ္မွာျဖစ္ေနေသာ ဒုကၡစုကိုပင္ “ေဒါမနႆ”ဟု ေခၚရေလသည္။ ဤေဒါမနႆ ေ၀ဒနာသည္ စိတ္မွာ စြဲကပ္လာေသာ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးပင္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “သူ႔အေၾကာင္း ၾကားရတာ စိတ္ထဲမွာ နာလြန္းလုိ႔ ငါ့အား သူ႔အေၾကာင္း မေျပာလာပါနဲ႔” စသည္ျဖင့္ စိတ္မခ်မ္းသာမူကိုပင္ “စိတ္နာ”ဟု ေျပာဆုိၾကေလသည္။ ဤကဲ့သို႔ စိတ္မခ်မ္းသာတုိင္း၊ စိတ္နာတုိင္းလည္း ကိုယ္ဆင္းရဲခ်င္မွ ဆင္းရဲမည္။ ေျခြရံေပါၾကြယ္ စည္းစိမ္လယ္မွာ ကိုယ္ခႏၶာ ခ်မ္းျမပါလ်က္ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္လာ “ယံ ပိစၦံ န လဘတိ၊ တမၸိ ဒုကၡံ = ရတာမလုိ၊ လုိတာမရ” ျဖစ္ေနၾကရသူတုိ႔၏ ဒုကၡလည္း ဤေဒါမနႆပင္တည္း။ ဤေဒါမနႆ၏ ဆင္းရဲပံုသည္ ခႏၶာကိုယ္ ဆင္းရဲပံုထက္ လြန္ကဲျပင္းျပ၏။ ေရႊဘံုေပၚမွာ စံေနရေသာ္လည္း ေဒါမနႆဒဏ္ကို မခံႏုိင္ၾက၍ ေရႊဘံုေပၚမွ ဆင္းကာ တူေပ်ာ္ေပ်ာ္ ယွဥ္တြဲလ်က္ တဲအုိထဲ၌ ကိုယ္ဆင္းရဲဒဏ္ကို ခံႏုိင္ၾကေလသည္။

ေသာကအေၾကာင္း (ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ - ၁၅)

၀မ္းနည္းမူကို “ေသာက”ဟုေခၚသည္။ ေနာက္၌ ျပမည့္ ေဒါမနႆ ေ၀ဒနာ ေစတသိက္ကိုပင္ ၀မ္းနည္းစရာေတြ႕၍ စိတ္မခ်မ္းမသာ ျဖစ္ရာ၌ “ေသာက”ဟုေခၚေလသည္။ ဤေသာကျဖစ္တုိင္း ေဒါသလည္း ပါေနေသာေၾကာင့္ ေဒါသႏွင့္စပ္၍ ေသာကအေၾကာင္းကိုလည္း သိသင့္သည္။ ေသာက၏ ၀မ္းနည္းမူသည္ ယခု လူတုိ႔၌ မ်ားျပားလွေခ်၏။ မိမိႏွင့္ ခ်စ္ခင္ေနေသာ ေဆြမ်ိဳးစသည္တုိ႔ ပ်က္စီး၍ ၀မ္းနည္းရျခင္း၊ စည္းစိမ္ဥစၥာ ပ်က္စီးဆံုးရူံး၍ ၀မ္းနည္းရျခင္း၊ မိမိအက်ိဳးကို လုိလားေသာ မိတ္ေဆြမ်ား၌ ဥစၥာစည္းစိမ္ပ်က္၍ ၀မ္းနည္းရျခင္းမ်ားသည္ ေသာကခ်ည္းတည္း။


ေဒါမနႆ တစ္မ်ိဳး

“ေသာက”ဟု ထင္မွားေနေသာ ေဒါမနႆ တစ္မ်ိဳးလည္း ရွိေသး၏။ ခ်စ္ခင္သူမ်ား ဖ်ားနာမည္ကို စိုးရိမ္ျခင္း၊ အရပ္တစ္ပါးသြားေသာအခါ ျပန္ခ်ိန္တန္လ်က္ မျပန္လာသျဖင့္ စိုးရိမ္ျခင္း၊ ကေလးသူငယ္ လူမမယ္အတြက္ အရာရာမွာ စိုးရိမ္ျခင္း ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမူမ်ားရုံတြင္မက “ငါမရွိလွ်င္ သူတို႔ေတာ့ ခက္ရစ္ေတာ့မွာပဲ”ဟု ေနာက္ဆက္တြဲ စိုးရိမ္မူတုိ႔မွာ ေသာကမဟုတ္၊ ရုိးရုိး ေဒါမနႆသာတည္း။

ပရိေဒဝအေၾကာင္း (ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ-၁၄)

 

ငိုေၾကြးမူကို “ပရိေဒ၀”ဟုေခၚ၏။ ဤပရိေဒ၀ဟူသည္ “ငိုသံ”ပင္ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ ထုိငိုသံ ျဖစ္ျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းမွာ အတြင္းက ေဒါသ ေဒါမနႆတုိ႔သာ ျဖစ္၍ ပရိေဒ၀သေဘာကိုလည္း ဤေနရာမွာပင္ မွတ္ထားသင့္ေပသည္။ ရာထူးဂုဏ္သိန္ စည္းစိမ္ေဆြမ်ိဳး စသည္တုိ႔တြင္ တစ္ခုခု ပ်က္စီးေသာအခါ ပ်က္စီးေတာ့မည္ဟု ထင္ရေသာအခါ လြန္စြာ၀မ္းနည္းၾက၏။ အားငယ္ၾက၏။ ဤ၀မ္းနည္းအားငယ္မူကား ျပခဲ့ေသာ “ေသာက” အမည္ရ ေဒါမနႆသာတည္း။ ထုိ၀မ္းနည္းအားငယ္မူကို မ်ိဳသိပ္၍ မထားႏုိင္ေသာအခါ ပရိေဒ၀ ေခၚ ငိုေၾကြးေသာ အသံတစ္မ်ိဳး ေပၚလာ၏။ “ပရိေဒ၀”မီးဟု ေခၚရာ၌ ငိုတဲ့အသံကို ေခၚျခင္းမဟုတ္၊ ထုိငိုသံ ျဖစ္ေလာက္ေအာင္ ၀မ္းတြင္း၌ အျပင္းအထန္ ပူပန္ေတာက္ေလာင္ေနေသာ ေဒါသ ေဒါမနႆတုိ႔ကို အစြဲျပဳ၍ ေခၚရျခင္း ျဖစ္သည္။ ငိုေၾကြးလုိ႔ အက်ိဳးရွိရဲ႕လား

မကၡအေၾကာင္း ႏွင့္ ပဠာသအေၾကာင္း (ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ-၁၃)

ေဒါသႏွင့္စပ္၍ အမ်ားျဖစ္ေသာ မကၡ-ပဠာသ-ေသာက-ပရိေဒ၀-ဒုကၡ-ေဒါမနႆ-ဥပါယာသ တုိ႔သေဘာကိုလည္း မွတ္သင့္ပါသည္။ ထုိတြင္ “မကၡ”ဟူသည္ သူ႔ေက်းဇူးကို ေခ်ဖ်က္တတ္၊ ေက်းဇူးကန္းတတ္ေသာ ေဒါသမ်ိဳးတည္း။ ငယ္ရြယ္စဥ္ကပင္ မိဘေက်းဇူး၊ ဆရာသမားေက်းဇူး၊ မိတ္ေဆြေကာင္းေက်းဇူး စသည္ျဖင့္ သူတစ္ပါးတုိ႔က ျပဳထားေသာ ေက်းဇူးေတြ ရွိတတ္ေပသည္။ ထုိေက်းဇူးမ်ားကို ေက်းဇူးဟုမထင္၊ ေက်းဇူးလည္း မတင္နုိင္ဘဲ “ငါ့မွာ သူေက်းဇူးဘာရွိလို႔လဲ”ဟု ေခ်ဖ်က္တတ္၊ ေက်းဇူးကန္းတတ္ၾကေလသည္။

အခ်ိဳ႕ကား ေက်းဇူးကန္းရုံတြင္သာမက၊ သားေရေပၚအိပ္ျပီး သာေရနားစားကာ ေက်းဇူးရွင္ကိုပင္ ေက်းစြပ္တတ္ၾကေသးသည္။ ထုိသူမ်ိဳးကို “မိတၱာဒုဗိၻ=မိတ္ေဆြျပစ္မွားသူ-လူယုတ္မာ”ဟု မ်ားစြာ အျပစ္ဆုိေလသည္။ “သူတစ္ပါးေက်းဇူး” ဟူသည္မွာ ေၾကြးတင္သလို တင္ေနေသာ အရာတစ္မ်ိဳးတည္း။ ထုိေက်းဇူးကို အတံု႔ျပန္၍ မဆပ္ႏုိင္သည့္အတြက္ မဆပ္ရေသးေသာ္လည္း ေက်းဇူးရွင္မွန္းကို အသိအမွန္ျပဳကာ ေက်းဇူးတင္မိေစရမည္။ ဆပ္ႏုိင္သည့္ေန႔ ဆပ္ခြင့္ၾကံဳသည့္ ေန႔၌ကား ျမိန္ျမိန္ရွက္ရွက္ႏွင့္ ႏွစ္သက္ေက်နပ္စြာ ျပန္၍ ဆပ္ၾကရမည္။