ပ႒ာန္းက်မ္းႀကီး၏ ပမာဏကို ဆ႒မူအရ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပရလွ်င္ ပါဠိေတာ္ အုပ္ေရ (၅)အုပ္၊
စာမ်က္ႏွာေပါင္း (၂၄၆၀)မ်က္ႏွာရွိသည္၊
အသံမစဲ ရြတ္ဖတ္ရန္အခ်ိန္ (၁၃၂)နာရီ ၾကာသည္။
(ေပယ်ာလ ျမႇဳပ္ကြက္မ်ားကို ေဖာ္ျပရြတ္ဆိုလွ်င္ တစ္သက္လံုး ရြတ္ဖတ္၍ မကုန္ႏိုင္ပါ။)
(ပ႒ာန္း၏ အနက္သေဘာႏွင့္ နက္နဲျခင္း)
ပ႒ာန္း၏ အနက္သေဘာ (၃)ရပ္ရွိသည္။ ထိုအနက္သေဘာမ်ားမွာ---
၁။ မ်ားစြာေသာ အေၾကာင္းတရားတို႔ကို အက်ယ္တဝင့္ ဖြင့္ဆိုေဝဖန္ရာ ျဖစ္ျခင္း။
၂။ (၂၄)ပါးေသာ ပစၥယသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳပံု အျခင္းအရာတုိ႔ကို အက်ယ္တဝင့္ ဖြင့္ဆိုေဝဖန္ရာ ျဖစ္ျခင္း။
၃။ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္၏ မထိမပါး လူးလြန္႔ျမဴးကြန္႔ က်က္စားရာျဖစ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။
(ပ႒ာန္းတရားေတာ္၏ နက္နဲျခင္း ၄-မ်ိဳးရွိရာ ထို ၄-မ်ိဳးမွာ)
၁။ ဓမၼဂမၻီရ=ေဝါဟာရ စကားလံုး၊ ပုဒ္၊ ဝါက်တို႔၏ နက္နဲျခင္း။
၂။ အတၳဂမၻီရ=အနက္အဓိပၸါယ္ သေဘာ၏ နက္နဲျခင္း။
၃။ ေဒသနာဂမၻီရ=ေဟာပံု ေဟာနည္း အစီအစဥ္ နက္နဲျခင္း။
၄။ ပဋိေဝဓဂမၻီရ=ထိုးထြင္းသိျမင္ ဉာဏ္ပညာ၏ နက္နဲျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။
(ပ႒ာန္းတရား ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းႏွင့္ တန္ခိုးႀကီးရျခင္း)
ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဤပ႒ာန္းတရားေတာ္ကို ေဟာၾကားခဲ့ျခင္းမွာ---
၁။ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ သက္ေတာ္ (၄၂)ႏွစ္၊ ဝါေတာ္ (၇)ဝါေျမာက္တြင္ ေဟာၾကားခဲ့သည္။
၂။ တာဝတႎသာနတ္ျပည္ ပင္လယ္ကသစ္ပင္ရင္း ပ႑ဳကမၺလာ ျမေက်ာက္ျဖာထက္တြင္ ေဟာၾကားခဲ့သည္။
၃။ နတ္ျဗဟၼာပရိသတ္အား ေဟာၾကားခဲ့သည္။
၄။ မယ္ေတာ္မိနတ္သားအား ႏို႔ဖိုးဆပ္တရားအျဖစ္ ေက်းဇူးဆပ္လို၍ ေဟာၾကားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ပ႒ာန္းတရားေတာ္သည္ အစြမ္းထက္၊ တန္ခိုးထက္ေသာ တရားေတာ္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသို႔လွ်င္ တန္ခိုးႀကီးရျခင္းမွာလည္း ဂုဏ္ရည္ ၃-ပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ဂုဏ္ရည္ ၃-ပါးမွာ---
၁။ သိမ္ေမြ႔ျမင့္ျမတ္၍ နက္နဲႀကီးက်ယ္ေသာ တရားျဖစ္ျခင္း။
၂။ တန္ခိုးႀကီးသည့္ နတ္ျဗဟၼာမ်ား ရိုေသျမတ္ႏိုးသည့္တရား ျဖစ္ျခင္း။
၃။ သာသနာ တည္တံ႔ေရးအတြက္ ေရွ႔တန္းခံတပ္ႀကီး ျဖစ္ျခင္းတို႔မွာ ပ႒ာန္းတရားေတာ္၏ ဂုဏ္ရည္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
(၂၄)ပစၥည္းကို ေလာကဥပမာမ်ားႏွင့္ ျပထားပါသည္။
၁။ ေဟတု ပစၥေယာ=အေၾကာင္းဟိတ္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
( ေရေသာက္ျမစ္ႏွင့္ တူ၏)
၂။ အာရမၼဏ ပစၥေယာ=အာရံုျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ေတာင္ေဝွး, ႀကိဳးတန္းႏွင့္ တူ၏)
၃။ အဓိပတိ ပစၥေယာ=အႀကီးအကဲျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(စၾကာမင္း အုပ္စိုးပံုႏွင့္ တူ၏)
၄။ အနႏၲရ ပစၥေယာ=အျခားမဲ့ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(စၾကာမင္း နတ္ရြာသံ၍ သားႀကီး အေမြဆက္ခံပံုႏွင့္ တူ၏)
၅။ သမနႏၲရ ပစၥေယာ=ေကာင္းစြာ အျခားမဲ့ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(စၾကာမင္း ေတာထြက္၍ သားႀကီး အေမြဆက္ခံပံုႏွင့္ တူ၏)
၆။ သဟဇာတ ပစၥေယာ=အတူတကြျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ဆီမီးေတာက္လာေသာ္ အလင္းေရာင္ျဖစ္ေပၚလာပံုႏွင့္ တူ၏)
၇။ အညမည ပစၥေယာ=အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(သံုးေခ်ာင္းေထာက္ႏွင့္ တူ၏)
၈။ နိႆယ ပစၥေယာ=မွီရာ တည္ရာျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(သစ္ပင္စိုက္ရာ မီွရာ-တည္ရာ ေျမႀကီးႏွင့္ တူ၏)
၉။ ဥပနိႆယ ပစၥေယာ=အားႀကီးေသာမွီရာျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(မိုးတြင္းရြာခ်သည့္ မိုးႀကီးႏွင့္ တူ၏)
၁၀။ ပုေရဇာတ ပစၥေယာ=ေရွးဦးစြာျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ကမၻာဦးက ေန,လ တိုႏွင့္ တူ၏)
၁၁။ ပစၦာဇာတ ပစၥေယာ=ေနာက္မွျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ေပါက္ခါစ လင္းတငယ္ေလးမ်ား အစာေမွ်ာ္ေနပံုႏွင့္ တူ၏)
၁၂။ အာေသဝန ပစၥေယာ=အထပ္ထပ္ မွီဝဲအပ္၊ ထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ေရွးေရွးထံုထားအပ္ေသာ နံ႔သာ, ေရွးေရွးသင္အံေလ့က်က္ထားအပ္ေသာ စာေပက်မ္းဂန္တို႔ႏွင့္ တူ၏)
၁၃။ ကမၼ ပစၥေယာ=အေၾကာင္းကံျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(မ်ိဳးေစ့ႏွင့္ တူ၏)
၁၄။ ဝိပါက ပစၥေယာ=အက်ိဳးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ခ်မ္းေအးေသာ ေလသည္ ခ်မ္းေအးေသာအရိပ္၌ ေနသူအား ခ်မ္းေအးေစျခင္းငွါ ေက်းဇူးျပဳပံုႏွင့္ တ)
၁၅။ အာဟာရပစၥေယာ=ေထာက္ပံ႔ခိုင္ေစတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ျပိဳမည့္အိမ္ကို ေထာက္ကန္ထားသည့္ ေထာက္က်ားႏွင့္ တူ၏)
၁၆။ ဣျႏၵိယ ပစၥေယာ=အစိုးရသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(မွဴးမတ္မ်ားႏွင့္ တူ၏။ ပေဒသရာဇ္ ဘုရင္ႏွင့္ တူ၏)
၁၇။ စ်ာန ပစၥေယာ=ကပ္၍ စူးစူးစိုက္စိုက္ ရႈတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(သစ္ပင္ထိပ္ဖ်ား,ေတာင္ထိပ္ဖ်ားေပၚသို႔ တက္ၾကည့္သူႏွင့္ တူ၏)
၁၈။ မဂၢ ပစၥေယာ=ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(လမ္းႏွင့္ တူ၏။ ေကာင္းတဲ့လမ္း မေကာင္းတဲ့လမ္း-ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိသကဲ့သို႔ မဂၢမည္ေသာ တရားသည္လည္း ေကာင္းတဲ့တရား မေကာင္းတဲ့တရား ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္)
၁၉။ သမၸယုတၱ ပစၥေယာ=ယွဥ္တြဲ၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(စတုမဓု ေရာစပ္မႈႏွင့္ တူ၏)
၂၀။ ဝိပၸယုတၱ ပစၥေယာ=မယဥ္မတြဲမူ၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(အခ်ိဳ, အခ်ဥ္, အစပ္, အဖန္, အငန္, အခါး အရသာေျခာက္ပါးႏွင့္ တူ၏)
၂၁။ အတၳိ ပစၥေယာ=ထင္ရွားရွိသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ေျမႀကီး, ျမင့္မိုရ္ေတာင္သည္ ျမက္, သစ္ပင္တုိ႔အား ေထာက္ပံ႔ပံုႏွင့္ တူ၏)
၂၂။ နတၳိ ပစၥေယာ=ထင္ရွားမရွိသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ဆီမီးျငိမ္းသြားပံုႏွင့္ တူ၏)
၂၃။ ဝိဂတ ပစၥေယာ=ကင္းကြာသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(ေနေရာင္ ကြယ္ေပ်ာက္, လေရာင္ ေရာက္လာပံုႏွင့္ တူ၏)
၂၄။ အဝိဂတ ပစၥေယာ=မကင္းမကြာမူ၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
(မဟာသမုဒၵရာ ေရသည္ ငါး,လိပ္တို႔အား မကင္းမကြာဘဲ ေက်းဇူးျပဳပံုႏွင့္ တူ၏)
ပ႒ာန္းကြယ္လွ်င္ သာသနာကြယ္လိမ့္မည္။ ပ႒ာန္းတန္ခိုး၊ ပ႒ာန္းအက်ိဳးမ်ားကို လက္ေတြ႔သိရွိခံစားၾကရပါသည္။ ျမန္မာျပည္ တနံတလ်ားရွိ ဗုဒၶဘာသာဝင္တိုင္း မိမိတို႔ေက်းရြာ၊ နယ္ပယ္၊ ျမိဳ႔ျပမ်ားတြင္ “သက္ဝင္ယံုၾကည္ သဒၶါမွီျပီး အရွည္ခိုင္ျမဲ ပ႒ာန္းပြဲကို က်င္းပပူေဇာ္ၾကပါက မုန္တိုင္းမေမႊ, ပ႒ာန္းေျမသို႔, ဆန္ေရစပါး, ေပါၾကြယ္မ်ားျပီး, စီးပြားဥစၥာ, တိုးတက္ကာျဖင့္, ရပ္ရြာေအးခ်မ္း, ေဘးမသန္းဘဲ, စိတ္ဝမ္းၾကည္သာ, ရွိၾကမည္မွာ, မလြဲဧကန္, ျဖစ္ပါသည္။
* အတုမရွိ၊ ျမတ္မုနိ၏
အဘိဓမၼာ၊ ျမတ္ၾသဇာတြင္
ရသာဆီႏွစ္၊ ပ႒ာန္းျဖစ္၏။
* သာသနာသံုးရပ္၊ ျမဲခိုင္မတ္ဖို႔
ခံတပ္ေဆာက္တည္၊ ပ႒ာန္းစည္ကို
ျမည္သံဟိန္းဟိန္း၊ မိုးသို႔ျခိမ္းလ်က္
ေစာင့္ထိန္းဘာသာ၊ သာသနာသည္
ကမၻာထြင္း၍ လင္းပါေစ---
ဝဠာခ်င္း၍ ဝင္းပါေစ---
