ဝိစာရ
ဝိစာရဆိုတာ ဘာလဲ၊ ဝိတက္က ႀကံစည္တာ၊ စိတ္ကူးတာ၊ ဝိစာရဆိုတဲ့ သေဘာက သံုးသပ္တယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္၊ သံုးသပ္တယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္က မထင္ရွားျပန္ဘူး၊ ဝိစာရက ဘာလုပ္တာတံုးဆုိေတာ့ ဝိတက္က စိတ္ကို အာ႐ံုေပၚတင္ေပးတာ၊ တင္ေပးထားေပးတဲ့အတိုင္း စိတ္နဲ႔အာ႐ံု ကြာမသြားေအာင္ ဝိစာရက ထိန္းေပးတာလို႔ ေျပာတယ္၊ တင္ေတာ့ တင္လိုက္တယ္။ သို႔ေသာ္ စိတ္က အာ႐ံုနဲ႔ ကြာထြက္ သြားတက္တယ္၊ အဲဒီလို ကြာမသြားေအာင္ စိတ္ကို အာ႐ံုနဲ႔ ယွဥ္တြဲၿပီးေတာ့ သူက ရစ္ဝဲေပးေနတာ၊ အဲဒါ ဝိစာရပဲ၊ သူကလည္း ဝိတက္လိုပဲ အသံုးဝင္တဲ့ အရာတစ္ခု ျဖစ္တယ္ေပါ့။
ဝိတက္ႏွင့္ ဝိစာရအထူး
ဝိတက္က်ေတာ့ စနစ္တက် ေလ့လာလိုက္လို႔ရွိရင္ စ်ာန္အဂၤါလည္းျဖစ္တယ္၊ သမၼာသကၤပၸဆိုတဲ့ မဂၢင္လည္းျဖစ္တယ္၊ မဂၢင္(၈)ပါးထဲမွာ နိဗၺာန္ေရာက္ဖို႔ရာအတြက္ ဝိပႆနာက်င့္စဥ္ကို က်င့္တဲ့အခါမွာ သမၼာသကၤပၸျဖစ္တယ္၊ ဝိစာရဆိုတာက်ေတာ့ တစ္ခါတစ္ခရံ ဝိတက္နဲ႔ အလားသႏၱာန္တူတယ္၊ ဝိစာရဆိုတာက်ေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံ ဝိတက္နဲ႔ အလားသႏၱာန္ တူတယ္၊ သူတို႔ႏွစ္ခုက ပူတြဲၿပီး အလုပ္ လုပ္တာမ်ိဳး ရွိိတယ္၊
ဝိတက္က ပထမအဆင့္၊ ဝိစာရက ဒုတိယအဆင့္၊ သူတို႔ႏွစ္ခု ပူးတြဲၿပီးေတာ့ အလုပ္ လုပ္ေလ့ရွိတယ္၊ သို႔ေသာ္ သဘာဝခ်င္း မတူဘူး၊ ဝိတက္က စိတ္ကို အာ႐ံုေပၚတင္ေပးတယ္၊ ဝိစာရက အာ႐ံုနဲ႔စိတ္ ကြဲမသြားေအာင္ ထိန္းေပးထားတယ္၊ အဲဒီ ဝိစာရကလည္း စနစ္တက် ေလ့လာလိုက္လို႔ရွိရင္ စ်ာန္အဂၤါ ျဖစ္တယ္၊ သမထက်င့္စဥ္ျဖစ္ရင္ သူက ရွင္သန္လာမယ္၊ တိုးတက္လာမယ္ဆိုရင္ စ်ာန္အဂၤါထဲမွာပါတယ္။
ပီတိ
ပီတိဆိုတာကေတာ့ အထူးေျပာစရာ မလိုဘူး၊ ပီတိျဖစ္ရင္ စိတ္က အာ႐ံုေပၚမွာ ေက်နပ္ ႏွစ္ၿခိဳက္ေနတာ၊ ပီတိကလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္၊ ေလာဘနဲ႔ျဖစ္တဲ့ ပီတိရွိတယ္၊ ဓမၼနဲ႔ျဖစ္တဲ့ ပီတိရွိတယ္၊ အဲဒီေတာ့ ေလာဘနဲ႔ျဖစ္တဲ့ ပီတိက်ေတာ့ သိပ္ၿပီး တန္ဖိုးမရွိဘူး၊ ေလာဘနဲ႔ျဖစ္တဲ့ ပီတိက်ေတာ့ သိပ္ၿပီး တန္ဖိုးမရွိဘူး၊ ေလာဘက လႊမ္းသြားတယ္၊ ဓမၼနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပီတိလည္း ရွိတယ္၊ ဥပမာ - တရားနာရလို႔၊ အသိဉာဏ္ေတြ တိုးလာတယ္၊ ပီတိျဖစ္တယ္၊ နားမလည္တာ နားလည္ရတယ္ဆိုေတာ့ ပီတိျဖစ္တယ္၊ အဲဒီ ပီတိကေတာ့ အသိဉာဏ္ကို အားေပးတဲ့ပီတိမို႔ တန္ဖိုးရွိတဲ့ပီတိျဖစ္တယ္။
ပီတိရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈ
အဲဒီပီတိကလည္း စ်ာန္အဂၤါထဲမွာ ပါတယ္၊ စနစ္တက် ေလ့က်င့္လိုက္လို႔ ပီတိက ထက္သန္လာလို႔ရွိရင္ စ်ာန္ရဲ႕ စြမ္အားတစ္ခုျဖစ္လာႏိုင္တယ္၊ ေဗာဇၥ်င္ေခၚတဲ့ အသိဉာဏ္ကို ရရွိေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းတရား ၇-မ်ိဳးထဲမွာလည္းပဲ ပီတိသေမၺာဇၥ်င္ဆိုတာ ပါတယ္၊ ဒီပီတိကလည္း အသိဉာဏ္ကို ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ပီတိကလည္း လိုအပ္တယ္၊ ပီတိဟာ စ်န္အဂၤါျဖစ္တယ္၊ ေဗာဇၥ်င္ ၇-ပါးထဲမွာ ပါတယ္၊ အသိဉာဏ္ကို ျဖစ္ပြားေစတယ္၊ သို႔ေသာ္ မဂၢင္ ၈-ပါးမွာေတာ့ မပါဘူးလုိ႔ မွတ္ရမယ္။
ဒီ ပီတိကိုလည္း စနစ္တက် ေလ့က်င့္ၿပီး ေကာင္းတဲ့ေနရာမွာ ရွိသင့္တယ္၊ ဘာျဖစ္လို႔တုန္းဆိုေတာ့ ပီတိမရွိရင္ စိတ္မ၀င္စားဘူးေလ၊ စိတ္မ၀င္စားေတ့ စိတ္က အားတက္သေရာ မရွိဘဲနဲ႔ ဆုတ္နစ္မႈေတြ ျဖစ္လာတယ္၊ ပီတိေလးနဲ႔ ဆြတ္ဖ်န္းေပးလုိက္တဲ့အခါကေတာ့ စိတ္ကေလး ရႊင္လန္းလာတယ္၊ သစ္ပင္ေလမ်ားလိုပဲ ေရကေလး ဖ်န္းတဲ့အခါ လန္းမလာဘူးလား၊ ေအး စိတ္ကေလးကလည္း ပီတိေလးနဲ႔ တြဲလိုက္တဲ့ အခါမွာ သူဟာ စြမ္းေဆာင္မႈေတြ ပိုလာတယ္၊
ဒါေၾကာင့္ ပီတိေလးနဲ႔ ဆြတ္ဖ်န္းေပးရတယ္တဲ့၊ သို႔ေသာ္ လြန္သြားလု႔ိရွိရင္လည္း မျဖစ္ဘူး၊ ပီတိေတြ လန္ကဲလို႔ မရဘူး၊ လြန္ကဲရင္ လြဲေခ်ာ္ကုန္ေရာ၊ ပီတီေတြလြန္ရင္ ဘာေျပာတုန္း၊ အရပ္ထဲမွာ ၀မ္းသာလံုးဆို႔တယ္ ဆိုတာ၊ ေသေတာင္ ေသတက္ေသးတယ္ ေနာ္၊ အဲဒီေတာ့ သူကလည္း သူ႔အတိုင္းအတာေလးနဲ႔ သူမွ၊ လြန္သြားရင္ ဒုကၡ ေရာက္ေသးတယ္ေနာ္။
အဓိေမာကၡ
ေနာက္တစ္ခုက အဓိေမာကၡ၊ စိတ္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္တဲ့ သေဘာ၊ ဆံုးျဖတ္တယ္ဆိုတာ အ႐ံုေပၚမွာ သို႔ေလာ သို႔ေလာ ျဖစ္မေနဘဲနဲ႔ အာ႐ံုနဲ႔ စိတ္ဟာ အံဝင္ဂြင္က် စြပ္ဝင္သြားတဲ့သေဘာကိုေျပာတာ၊ အဓိေမာကၡက အာ႐ံုနဲ႔စိတ္ တည့္သြားတဲ့ သေဘာ၊ ဝိတက္က တင္ထားတဲ့အာ႐ံုေပၚမွာ စိတ္က စြပ္ဝင္သြားတယ္၊ အဲဒါကိုပဲ ဆံုးျဖတ္တယ္လို႔ ေျပာတာ။ စိတ္ကေလးက အ႐ံုမွာ တည့္သြားတယ္၊ စြပ္ဝင္သြားတယ္၊ အဓိေမာကၡကလည္း သူ႔သေဘာပဲ သူေဆာင္တယ္၊ သူ႕ကို တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ဖု႔ိ မလိုဘူး။
ဝီရိယ
ဝီရိယဆိုတာ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ၊ အဲဒီ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈကေတာ့ ေကာင္းတဲ့ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ၊ မေကာင္တဲ့ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ လို႔ ႏွစ္ခု ရွိျပန္တယ္၊ ေလာဘေၾကာင့္ ႀကိဳးပမ္းတာရွိတယ္၊ ေဒါသေၾကာင့္ ႀကိဳးပမ္းတာရွိတယ္၊ အမုန္းကို အေျခခံၿပီးေတာ့ ႀကိဳးပမ္းတယ္၊ လိုခ်င္တာကို အေျခခံၿပီးေတာ့ ႀကိဳးပမ္းတယ္၊ မွားယြင္းတဲ့ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြေပါ့။
မွန္ကန္တဲ့ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ဆိုတာ ဘာတံုးဆိုေတာ့ အကုသိုလ္ေတြ မဝင္ရေအာင္ ဆို႔ပိတ္မႈ၊ ဆို႔ပိတ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းရမယ္၊ ကုိယ့္သႏၱာန္ထဲမွာ စိတ္ယုတ္ေတြ မေကာင္းတာေတြ မျဖစ္ႏိုင္ေအာင္ ဆို႔ပိတ္တဲ့ ႀကိဳးပမ္းမႈက နံပါတ္(၁)၊ ဆို႔ပိတ္လို႔ မရဘူး၊ အကုသိုလ္စိတ္ ဝင္လာတယ္ဆိုရင္ တြန္းထုတ္ဖို႔ရာ ႀကိဳးပမ္းရမယ္၊ နံပါတ္(၁)က- ဆို႔ပိတ္တယ္၊ နံပါတ္(၂)က- တြန္းထုတ္တယ္၊ ဝင္လာရင္ တြန္းထုတ္ရမယ္၊
ဥပမာ- ေဒါသထြက္လာလို႔ရွိရင္ ထုတ္ပစ္ရမယ္၊ ဒါေျပာတာေနာ္၊ မျဖစ္ေသးတဲ့ ေဒါသကုိ မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ၿပီး တားဆီးရမယ္၊ မီးေဘးေရွာင္ မေလာင္ခင္တား ဆိုတယ္မဟုတ္လား၊ မေတာ္တဆ ေလာင္သြားရင္လည္း ျမန္ျမန္ၿငိမ္းေပါ့၊ ဒါေျပာတာ၊ ဒါ လုပ္ရမယ့္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ ႏွစ္ခုပဲ။
ေကာင္းတာနဲ႔ ပတ္သက္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ (၃)ေကာင္းတဲ့စိတ္ေတြ မျဖစ္ဘူးဆိုရင္ ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစား၊ (၄) ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ တိုးပြားေအာင္ ႀကိဳးစား၊ ပိုက္ဆံ မရေသးရင္ ရေအာင္ရွာ၊ ရလာရင္ မ်ားေအာင္ လုပ္တာေပါ့၊ ဒီလိုပဲ တရားနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ မျဖစ္ေသးတဲ့ ကုသိုလ္ေတြ ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ရမယ္၊ ျဖစ္လာတဲ့ ကုသိုလ္ေတြ တိုးပြားေအာင္ ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ရမယ္။
ကိုယ့္မွာ သမာဓိ မရွိေသးရင္ ထူေထာင္၊ ရွိလာၿပီဆိုရင္ သမာဓိ ရင့္သန္ေအာင္ ႀကိဳးစား၊ ဒါကို ဆိုလုိတာ၊ အဲဒီလို ႀကိဳးပမ္းမႈကို သမၼာဝါယာမ လို႔ေခၚတယ္၊ မွန္ကန္တဲ့ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ၊ ဒီဝီရိယက မွန္ကန္တဲ့ ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္မႈနဲ႔ က်ေတာ့ သမၼာဝါယမျဖစ္ၿပီးေတာ့ မဂၢင္ရွစ္ပါးထဲမွာလည္း ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ စနစ္တက် သူ႔ကို ေလ့က်င့္ေပးရမယ္တဲ့၊ ဝီရိယဆိုတာ လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာတာေနာ္၊ ဝိတကၠ၊ ဝိစာရ၊ အဓိေမာကၡ၊ ဝီရိယ၊ ပီတိ-တဲ့၊ ငါးခုရွိသြားၿပီ။
ဆႏၵ
ဆႏၵဆိုတာ ျပဳလုပ္ခ်င္တဲ့သေဘာ၊ တဏွာက်ေတာ့ ျပဳလုပ္ခ်င္႐ံုမကေတာ့ဘူး၊ တြယ္တာတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာပါတယ္၊ ဆႏၵက ျပဳလုပ္ခ်င္႐ံု သက္သက္ပဲ၊ ဥပမာ- ဥပုသ္ေစာင့္ သြားခ်င္တယ္၊ ဥပုသ္ေစာင့္ သြားခ်င္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ႐ုပ္ရွင္ သြားၾကည့္ခ်င္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ဒီ “ခ်င္” ႏွစ္ခုတူလား၊ မတူဘူး။
အလွဴ လွဴခ်င္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ပိုက္ဆံရခ်င္တယ္ဆိုတဲ့ ဒီ “ခ်င္” ႏွစ္ခုေရာ တူလား၊ အလွဴ လွဴခ်င္တယ္ဆိုတာက်ေတာ့ ဆႏၵလို႔ ေျပာတာ၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဆႏၵရဲ႕သေဘာနဲ႔ ေလာဘရဲ႕ သေဘာက ခပ္ဆင္ဆင္ပဲ၊ ဆင္ေပမယ့္လို႔ ဆႏၵဆိုတာ ျပဳလုပ္ခ်င္႐ံု သက္သက္ပဲ၊ ေလာဘက်ေတာ့ ျပဳလုပ္ခ်င္႐ံု ကဘူး၊ တြယ္တာတဲ့ သေဘာေလးပါတယ္၊ တြယ္တာတယ္၊ ကပ္ၿငိတယ္ ဒီသေဘာေလး ရွိတယ္၊ ဆႏၵနဲ႔ေလာဘ ဒီလို ထူးျခားမႈ ရွိတယ္။
ဆႏၵဆိုတဲ့တရား စြမ္းအား ထက္လာၿပီဆိုရင္ ဆႏၵာဓိပတိ တဲ့၊ အဓိပတိ တပ္လာၿပီ၊ ဆႏၵက ျပင္းထန္လာၿပီ ဆိုလို႕ရွိရင္ သူက ေအာင္ျမင္မႈကို သရဖူေဆာင္းႏိုင္တဲ့ ဆႏိၵဒိၶပါဒ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ သူ႔ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈေတြဟာ ႀကီးထြားလာလို႔ရွိရင္ ေဘာကိုလည္း ဖယ္ရွားႏိုင္တယ္၊ ေဒါသကိုလည္း ဖယ္ရွားႏိုင္တယ္။
စိတ္ဆႏၵက ကုသိုလ္လုပ္ခ်င္တဲ့ စိတ္ဆႏၵရွိေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သိန္းေလးဆယ္၊ ငါးဆယ္လည္း လွဴပစ္လိုက္တာပဲ၊ ဆႏၵျဖစ္တာၾကည့္၊ ေလာဘကို မႏိုင္လိုက္ဘူးလား၊ ႏိုင္တယ္၊ လုပ္ခ်င္တဲ့ဆႏၵကို ‘ဆႏၵဝေတာ ကိ ံ နာမ ကမၼံ န သိဇၩတိ’၊ ဆႏၵရွိရင္ ဘယ္အရာမဆို ၿပီးတယ္တဲ့၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဆႏၵကို ဣဒိၶပါဒ္လို႔ ေခၚတယ္၊ ႀကီးပြားတိုးတက္ျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းတရား၊ အဓိပတိ စြမ္းေဆာင္မႈ ႀကီးကဲမႈ သဘာဝတရားလို႔ ဒီလို ျမတ္စြာဘုရားက ေဟာတယ္။
အဲဒီ ေစတသိက္ ေျခာက္ခုကေတာ့ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြမွာပါတယ္၊ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြမွာ မပါဘူး၊ ပါေတာင္မွလည္း စိတ္ခ်င္းမတူဘူး၊ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြမွာ အင္အား သိပ္မရွိဘူး၊ တခ်ိဳ႕စိတ္က် အင္အား ပိုေကာင္းတယ္။
ဒါက စိတ္ကိုအမွီျပဳၿပီးေတာ့ ျဖစ္တဲ့ အင္အားစု ေစတသိက္ေတြပဲ၊ စိတ္ကိုမွီျငား စိတ္စြမ္းအားမ်ားပါပဲ၊ စိတ္ကို မွီျငား စိတ္စြမ္းအားမ်ား ဆိုတာ ေဟာဒီ အညသမာန္း ၁၃-ပါးကို ေျပာတာပါ၊ ဒီ သဘာဝတရားေတြဟာ စိတ္ကိုမွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္ၾကတဲ့ သဘာဝတရားျဖစ္လို႔ သူတို႔ဟာ သူတို႔သေဘာ သူတို႔ေဆာင္ေနၾကတာေတြ ျဖစ္တယ္။ ငါဆိုတာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ ငါ့ဥစၥာဆိုတာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ ဆိုင္ရာ ဆိုင္ရာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတဲ့ သဘာဝတရားေတြပါလားလု႔ိ ကိုယ္စီကုိယ္စီ အျမင္မွန္ရၿပီးေတာ့ အသိဉာဏ္ေတြ ႀကီးထြားႏိုင္ၾကပါေစကုန္တသည္း။
“သာဓု
- သာဓု - သာဓု”
** ဆက္ရန္ ** အခန္း(၆) စိတ္၏အညစ္အေၾကးမ်ား - {စိတ္အညစ္အေၾကးေလွ်ာ္နည္း၊ ေလာဘ၊ ရာဂတဏွာ၊ စိတ္ကိုအေရာင္ဆိုးျခင္း}
*ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္* အဂၢမဟာပ႑ိတ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ (Ph.D) အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ) (စာ ၂၅၀-၂၅၄) မွ ေကာက္ႏႈတ္ေရးသား ပူေဇာ္ပါသည္။
No comments:
Post a Comment