အမွတ္စဥ္(၅၅) {ဒိ႒ိ၊ မာန၊ သူေတာင္းစားမာန၊ အေကာင္းအဆိုး၊ မထားသင့္တဲ့မာန၊ မာနခံလွ်င္ တရားမရ}

 

ဒိ႒ိ

ေနာက္ ေလာဘမူစိတ္ ျဖစ္တဲ့အခါမွာ ေလာဘသန္႔သန္႔ ျဖစ္တာရွိတယ္၊ တစ္ခါတစ္ရံ ေလာဘနဲ႔ ယွဥ္တြဲၿပီး ဘာေပၚလာတက္ေသးတုန္းဆို မွားယြင္းတဲ့ အယူအဆတစ္ရပ္ ေပၚလာတက္ေသးတယ္၊ အဲဒါကို ‘ဒိ႒ိ’ လို႔ ေခၚတယ္၊ ခုေခတ္ကေတာ့ Philisophy ေခၚမွာေပါ့၊ မွားယြင္းတဲ့ အယူအဆေတြ အားလံုးဟာ ေလာဘနဲ႔ ယွဥ္တြဲၿပီး ျဖစ္လာၾကတာ၊ ေမာဟနဲ႔ သာ ယွဥ္တြဲတာ မဟုတ္ဘူးေနာ္၊ ေလာဘနဲ႔ ယွဥ္တြဲလာတာ။ ဘာျဖစ္လု႔ိ ဒီ ဒိ႒ိဆိုတဲ့  အေတြးအေခၚေတြဟာ ေလာဘနဲ႔ ယွဥ္တြဲရတာတုန္းဆို နည္းနည္း စဥ္းစားၾကည့္။ အမွန္မသိလို႔ အယူမွားတာလို႔ ေျပာေကာင္း ေျပာၾကလိမ့္မယ္၊ သို႔ေသာ္ အယူမွားမႈ မွန္သမွ်သည္ ေလာဘကို အေျခခံတယ္၊ ဘာေၾကာင့္ အေျခခံတုန္းဆို လူေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ကို ခ်စ္တာကိုး၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ခ်စ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕  အႏၱရာယ္ကင္းမႈ ထာဝရ ရွန္သန္မႈကို ရွာလာၾကတယ္၊ selfish ျဖစ္လာတာေပါ့ေနာ္၊ အဲဒီ ကိုယ္ကိုယ္ကို လံုၿခံဳ စိတ္ခ်ရဖို႔ဆိုတဲ့ ေလာဘအေတြးက အယူမွားမႈကို ေပၚေပါက္ ေစတက္တယ္။

ဆိုလိုတာက အတၱဒိ႒ိ - ထာဝရ တည္ၿမဲတဲ့ အရာရွိတယ္၊ ဒီ အတၱေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့ ေတြးတယ္၊ အဲဒီ အေတြးကေန စၿပီးေတာ့ မိစာၦအယူဝါဒေတြ ေပၚလာတာပဲ၊ ကိုယ့္ရဲ႕ အေရး စဥ္းစားရင္းက ဒီ မွားယြင္းတဲ့ အေတြးေတြ အျမင္ေတြ ေပၚလာတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အယူဝါဒ မွားယြင္းမႈေတြဟာ ေလာဘနဲ႔ ယွဥ္တြဲၿပီး ျဖစ္ေပၚလာတယ္လို႔ ဒီလို ေျပာတာေနာ္။

မာန

ေနာက္တစ္ခုက ကိုယ့္ရဲ႕ အရည္အခ်င္း ၾကည့္ၿပီးေတာ့ လူေတြဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ အရည္အခ်င္းကို ထုတ္ေဖၚၿပီး မာန္တက္တာေတြ ျဖစ္တက္တယ္၊ အဲဒါကို ‘မာန’ လို႔ ေခၚတယ္။ ကိုယ့္အရည္အခ်င္းက ေကာင္းသည္ ျဖစ္ေစ၊ နိမ့္က်သည္ ျဖစ္ေစ မာနဆိုတာ တက္လာတာ၊ ကိုယ့္ရဲ႕အရည္အေသြးေပၚမွာ အထင္အျမင္ေလးေတြ ျဖစ္လာတာကို မာနလို႔ ေခၚတယ္၊ ငါ လုပ္ႏိုင္တယ္၊ ငါ သြားႏိုင္တယ္၊ ငါ စားႏိုင္တယ္၊ ဒီ ႏိုင္တယ္ဆိုတာ မာနလို႔ေခၚတယ္၊ မလုပ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ေျပာရင္လည္း မာနပဲ၊ မလုပ္ႏိုင္တာလည္း အရည္အခ်င္းေလ၊ လုပ္ႏိုင္တာကလည္း  အရည္အခ်င္းပဲ၊ မလုပ္ႏိုင္တာက ည့ံတဲ့အရည္အခ်င္းေပါ့။

သူေတာင္းစားမာန

မာနဆိုတာ သူေတာင္းစားေတာင္ ရွိသတဲ့၊ ၾကားဖူးလား၊ ေတာင္းစားေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ကို သူေ႒းတစ္ေယာက္က မင္းေတာင္းစားမေနနဲ႔၊ ငါ့ၿခံထဲလာ အမိႈက္ရွင္း၊ ငါ တစ္ေန႔ ဘယ္ေလာက္ေပးမယ္၊ သူေတာင္းစားက ဘာေျပာတုန္း၊ “က်ဳပ္က သူေတာင္းစားဗ်၊ ခင္ဗ်ားအလုပ္ မလုပ္ႏိုင္ဘူး” တဲ့၊ ၿခံရွင္းတဲ့ အလုပ္ မလုပ္ႏိုင္ဘူးတဲ့၊ ဒါမ်ိဳး၊ အဲဒါလည္း သူေတာင္းစားမာန ေခၚတာပဲ၊ မာနဆိုတာ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထင္ေရာက္တာ၊ ကိုယ့္အရည္အေသြး ကိုယ္အထင္ေရာက္တာဟာ မာနပဲ။

အေကာင္းအဆိုး

အဲဒီမာနဟာလည္း ကိုယ့္ကိုကို ခ်စ္ခင္မႈ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာတာမို႔လို႔ ေလာဘနဲ႔ ယွဥ္တြဲတယ္လို႔ ေျပာရတယ္၊ ဒီ မာနျဖစ္ေပၚလာပံုနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေျပာရရင္ ဒီမာနက ေကာင္းတဲ့မာန ရွိတယ္၊ ေကာင္းတဲ့ မာနဆိုတာ အေကာင္းဘက္ကို ဦးတည္သြားတဲ့  မာနကို ေျပာတာ၊ မာနကေတာ့ မေကာင္းဘူးေပါ့၊ သို႔ေသာ္ အေကာင္းဘက္ကို ဦးတည္သြားေစတဲ့ မာန၊ အဆိုးဘက္ကို ဦးတည္သြားေစတဲ့ မာနလို႔ ဒီလို ႏွစ္မ်ိဳးရွိႏိုင္တယ္။

အေကာင္းဘက္ကို ဦးတည္ေစတဲ့မာန

ဒီပကၤရာ ျမတ္စြာဘုရားနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါ သုေမဓာရေသ့က ဘာေျပာလဲ၊“ကိ ံ ေမ ဧေကန တိေဏၰန၊ ပုရိေသန ထာမ ဒႆိနာ - ငါလို စြမ္းရည္သတိၱရွိတဲ့ လူတစ္ေယာက္က ကိုယ္လြတ္ ႐ုန္းသြားလို႔ ဘယ္ေတာ္မလဲ” ၊ သူ႔ကိုယ္သူ သူ႔ရဲ႕ စြမ္းရည္သတၱိကို အထင္ႀကီးတဲ့ မာနရွိတယ္၊ ငါလိုလူက တစ္ေယာက္တည္း ကိုယ္လြတ္႐ုန္းလို႔ ဘယ္ေတာ္မလဲ၊ “သဗၺညဳတံ ပါပုဏိတြာ၊ သံသာေရတြာ သေဒဝကံ - ဘုရားအျဖစ္ ေရာက္ေအာင္လုပ္ၿပီး သတၱဝါေတြ ကယ္တင္မယ္” တဲ့။

အကယ္၍ ဒီပကၤရာ ျမတ္စြာဘုရားထံမွ တရားနာၿပီး တရားက်င့္လုိက္ရင္ သူဟာ ရဟႏၱာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ ရဟႏၱာျဖစ္ႏိုင္တဲ့  အရည္အခ်င္းမ်ဳးိက သူ႔မွာ ရွိၿပီးသား။ ဘာလို႔တုန္းဆို စ်ာန္အဘိညာဥ္ေတြ ရထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးပဲ၊ သို႔ေသာ္ သူက သူရဲ႕စြမ္းရည္သတၱိကို သူ ယံုၾကည္တယ္ေလ၊ အားကိုးယံုၾကည္တဲ့ မာန္မာနကေလးက ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားျဖစ္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေပးလိုက္တာ။ အေကာင္းဘက္ကို ဦးေဆာင္တဲ့ မာနလို႔ ေခၚတယ္၊ အဲဒီလို အေကာင္းဘက္ကို ဦးေဆာင္တဲ့ မာနမ်ိဳးကေတာ့ ရွိသင့္တယ္လို႔ ေျပာတာ၊ ရွိသင့္တယ္ဆုိတာ သူ႔ေၾကာင့္ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာ ရႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာတာေနာ္၊ အကုသိုလ္ေတာ့ အကုသိုလ္ပဲေပါ့။

 မထားသင့္တဲ့ မာန

ဒီ မာနက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္၊ မထားရမယ့္ မာနမ်ိဳး ကေတာ့ “ဘယ္ဟာတုန္းဆိုရင္ ငါ အတက္ဆံုးပဲ၊ ဘယ္ေကာင္မွ ဂ႐ုစိုက္စရာ မလိုဘူး” ဆိုတဲ့ မာနမ်ိဳး၊ “ငါ့ေလာက္ ေတာ္တဲ့သူ မရွိဘူး၊ ဘယ္သူ႔မွ ဂ႐ုမစိုက္ဘူး I don’t care” ဆိုတဲ့ မေကာင္းတဲ့ မာနမ်ိဳးေပါ့၊ အက်ိဳးကို ပ်က္ျပားေစတယ္ေလ၊ လူတကာကို အမုန္းပြါးေစတဲ့ မာနမ်ိဳး မထားရဘူးတဲ့၊ ကိုယ့္ထက္ႀကီးတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအေပၚမွာ မာန မထားရဘူး၊ ဒီလို ဆိုလိုတယ္ေနာ္၊ ခုနက ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာ ဘက္ကို ဦးတည္သြားတဲ့ မာနမ်ိဳးေတာ့ ထားရမယ္လို႔ ဒီလို ဆုိလိုတယ္။

မာနခံလွ်င္ တရားမရ

သို႔ေသာ္ ဘယ္မာနပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ့္တကယ္ရွိတဲ့ အရည္အခ်င္းကို အရည္အခ်င္း ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အေတြးသည္ပင္လွ်င္ အင္မတန္ ထူးျခားတဲ့ တရားဓမၼတစ္ခုကို မ်က္ေမွာက္ျပဳဖို႔ရန္ အတြက္ အႏၱရာယ္ျပဳတယ္တဲ့။

ရွင္အႏု႐ုဒၶါမေထရ္ျမတ္ဟာ သကၤန္းဝတ္ၿပီး  ပထမဝါတြင္းမွာပဲ သမထက်င့္စဥ္ ေအာင္ျမင္လို႔ စ်ာန္အဘိညာဥ္ေတြ ရတယ္၊ ဒိဗၺစကၡဳမွာ ထူးျခားတဲ့ ပုဂၢိ္ဳလ္တစ္ေယာက္ ျဖစ္တယ္၊ သူ႔စိတ္ထဲမွာ ထင္တယ္၊ ဒိဗၺစကၡဳနဲ႔ စၾကဝဠာတစ္ေထာင္ကို သူ ၾကည့္္ႏိုင္တယ္၊ သူ ရဟႏၱာျဖစ္ဖို႔ အလြယ္ကေလးလို႔ ေအာက္ေမ့တယ္၊ ဝိပႆနာေျပာင္းၿပီး အားထုတ္တယ္၊ လံုးဝ ရဟႏၱာမျဖစ္ဘူး၊ ဘာျဖစ္လို႔တုံး၊ သူ႔မွာ ဘာအေတြး ရွိတုန္းဆိုရင္ “စၾကဝဠာ တစ္ေထာာင္ကို ၾကည့္ႏိုုင္တဲ့ စြမ္းရည္သတိၱ ငါ့မွာ ရွိတယ္” ဆိုတဲ့ အေတြးေလး ရွိတယ္။ ဒါေလးက မာနတဲ့၊ အဲဒီ မာနခံေနလို႔ သူ ရဟႏၱာမျဖစ္ဘူး။

ရွင္သာရိပုတၱရာကို သြားၿပီး ေလွ်ာက္တယ္၊ ‘အရွင္ဘုရား တပည့္ေတာ္ ဒိဗၺစကၡဳနဲ႔ ဒီစၾကဝဠာတစ္ေထာင္ကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ၾကည့္ႏိုင္တယ္၊ တရားလည္း အားထုတ္တယ္၊ သမာဓိေတြလည္း ေကာင္းတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဘာျဖစ္လို႔ ကိေလသာ အာသေဝါ မကုန္မွန္း မသိဘူး’ ေပါ့။

ရွင္သာရိပုတၱရာက ေထာက္ျပတယ္၊ ‘ငါ့ရွင္ - စၾကာဝဠာတစ္ေထာင္ကို ဒိဗၺစကၡဳနဲ႔ ၾကည့္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အေတြးဟာ ငါ့ရွင္မွာ မာနျဖစ္ေနတာ၊ အဲဒီအေတြးကို ေဖ်ာက္လိုက္ပါ၊ မစဥ္းစားပါနဲ႔’ တဲ့၊ ‘ငါ တရားေတြ  အားထုတ္ေနတယ္၊ သမာဓိေတြလည္း ေကာင္းတယ္’ ဆိုတဲ့အေတြးဟာ ဥဒၶစၥျဖစ္တာ၊ စိတ္ မၿငိမ္မသက္ ျဖစ္ေနတာ၊ ဘာျဖစ္လို႔မ်ား ရဟႏၱာမျဖစ္တာပါလဲ လို႔ ဆိုတဲ့ ဒီအေတြးဟာ ကုကၠဳစၥျဖစ္ေနတာ၊ အကုသိုလ္ ေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနတာ၊ စဥ္းစားၾကည့္။

ဒီ စၾကဝဠာတစ္ေထာင္ကို သူ ၾကည့္ႏိုင္လို႔ ၾကည့္ႏုိင္တယ္ ေျပာတာမ်ား ဘာအျပစ္ရွိတုန္း၊ ေျပာၾကမွာေပါ့ ၊ ဟုတ္တယ္ မဟုတ္လား၊ သို႔ေသာ္လည္း စဥ္းစားၾကည့္စရာက အင္မတန္ေသးငယ္တဲ့ ျမဴမံႈကေလးတစ္ခုဟာ လက္ဖဝါးထဲမွာ ထည့္ပြတ္လို႔ ရွိရင္ ဘာမွ မျဖစ္ဘူး၊ ဟုတ္လား၊ သို႔ေသာ္ အဲဒီ ျမဴမံႈေလးကို မ်က္လံုးထဲ ထည့္ၾကည့္ပါလား၊ မ်က္လံုး ဘယ့္ႏွယ့္ေနမလဲ၊ မခံႏိုင္ဘူး၊ အမံႈေသးေသးေလးပဲ ျဖစ္ေစ မ်က္လံုးထဲ ေရာက္သြားရင္ ခိုးလိုးခုလုနဲ႔ မ်က္ရည္ေတြ ထြက္ေစမွာပဲ။ အဲဒီလိုပဲ ဒီလို ေသးတယ္လို႔ ထင္ရတဲ့ မာနေလးက ရဟႏၱာျဖစ္ဖို႔အတြက္ စလံုးစခု ျဖစ္ေစတယ္။

ဒါကို အရွင္သာရိပုတၱရာက ျမင္တယ္၊ ရွင္အႏု႐ုဒါၶက စဥ္းစားလို႔ မရဘူး၊ ရွင္သာရိပုတၱရာက ေထာက္ျပတယ္၊ ဒီ စိတ္ရဲ႕အညစ္အေၾကးေတြက စိတ္ထဲမွာ ဝင္ေနတယ္၊ အဲဒါေလးေတြကို ေလ်ာ္ပစ္လုိက္ပါလုိ႔ ေျပာတာေနာ္၊ ျဖဴစင္ေအာင္ လုပ္ပစ္လိုက္ပါ၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆို ဒီမာနေလးဟာလည္း စိတ္ရဲ႕ အညစ္အေၾကးေလးပဲ၊ ညစ္တယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ မၾကည္ဘူး၊ မၾကည္ရင္ မျမင္ရဘူးေပါ့၊ မွန္မ်ားလုိေပါ့၊ နည္းနည္းေလး အစက္အေျပာက္ေတြ ရွိေနရင္ ျမင္ကြင္းမွာ လာ႐ႈပ္ေနမွာေပါ့၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီမာနဆိုတာဟာလည္း တရားထူး၊ တရားျမတ္ ရဖို႔ရအတြက္ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္တဲ့ အရာတစ္ခု၊ စိတ္ရဲ႕ အညစ္အေၾကးတစ္ခုပါပဲ။

** ဆက္ရန္ ** {ဒိ႒ိနဲ႔မာန အတူမျဖစ္၊ ဣႆာ၊ မစၦရိယ၊ မစၦရိယ ၅-မ်ိဳး၊}

*ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္* အဂၢမဟာပ႑ိတ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ (Ph.D)
အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ) (စာ၂၇၉-၂၈၅)  မွ ေကာက္ႏႈတ္ေရးသား ပူေဇာ္ပါသည္။

တင္ျပသူ Yanan Sanein အခ်ိန္ 10:31 AM