အမွတ္စဥ္(၅၈){ေသာဘဏေစတသိက္၊ သဒၶါ၊ အာကာရဝတီ သဒၶါ}

အခန္း (၇)

စိတ္ျဖဴစင္မႈ အင္အားစုမ်ား

အပိုင္း(၁)

စိတ္မွာ အညစ္အေၾကးေတြ ေရာက္ေန႔လို႔ရွိရင္ ေဟာဒီ အင္အားစုေတြက စိတ္ကို ျဖဴစင္ေစႏိုင္တယ္၊ စိတ္ျဖဴစင္ေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားမ်ားကို မိမိသႏၱာန္မွာ ထူေထာင္ေပးျခင္းျဖင့္ စိတ္ရဲ႕ အညစ္အေၾကးေတြ ကင္းစင္သြားႏိုင္ပါတယ္၊ ဒီ အင္အားစုေတြဟာလည္း  ယွဥ္ဘက္စိတ္ေတြရဲ႕ အေျခအေနအလိုက္ စြမ္းရည္သတိၱဟာ အဆင့္ဆင့္ရွိတယ္လို႔ သေဘာေပါက္ထားရမယ္။

ဆိုပါစို႔၊ ျဖဴစင္ေစတဲ့ အင္အားစုေတြထဲမွာ အေလာဘဆိုတဲ့ သဘာဝတရားက ေလာဘကို ပယ္ေဖ်ာက္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ အဘိဓမၼာသင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ သေဘာေပါက္ဖို႔ရာက ထိုအေလာဘသည္ ဘယ္စိတ္မွာ ယွဥ္တဲ့ အေလာဘလည္း ဆိုတာ ကို ၾကည့္ရမယ္။

(၁) မဟာကုသုိလ္စိတ္ ႏွင့္ ယွဥ္ၿပီး ဒါနေကာင္းမႈ၊ သီလေကာင္းမႈ၊ ဘဝနာေကာင္းမႈလုပ္တဲ့ အေလာဘက ေလာဘကို ပယ္ႏိုင္တာ တဒဂၤပဲ ပယ္ႏိုင္တယ္၊ စြမ္းရည္သတိၱ ဒီေလာက္ မျပည့္စံုဘူး။

(၂) စ်ာန္တရားေတြနဲ႔ ယွဥ္တြဲလာၿပီး ဆိုလို႔ရွိရင္ အဲဒီ အေလာဘက ေလာဘကို ေတာ္ေတာ္ေဝးေဝး ဖယ္ရွား ထားႏိုင္တယ္၊ လံုးဝနီးနီးေလာက္ ေဖ်ာက္ထားႏိုင္တယ္၊ သူက စြမ္းရည္သတိၱပိုထက္လာတယ္။

(၃) မဂ္ဆိုတဲ့ ေလာကုတၱရာစိတ္နဲ႔ယွဥ္တဲ့ အေလာဘက်ေတာ့ ေလာဘကို အၾကြင္းအက်န္မရွိေအာင္ ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဒီလို မွတ္ရမယ္၊ မဂ္စိတ္ႏွင့္ ယွဥ္တဲ့ ေနရာမွာ လည္းပဲ ေလာဘရဲ႕ သေဘာကို အဆင့္ဆင့္ ပယ္သြားႏိုင္တယ္။

ေသာတာပတိၱမဂ္နဲ႔ ယွဥ္တဲ့အေလာဘ က အပါယ္ဘံုကို က်ေစႏိုင္တဲ့ ေလာဘမ်ိဳးကို ဖယ္ရွားႏိုင္တယ္၊ သို႔ေသာ္ အပါယ္ဘံု မေက်ေရာက္ႏိုင္တဲ့ ေလဘာမ်ိဳးကိုေတာ့  မဖယ္ရွားႏိုင္ေသဘူး၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ ေသာတာပန္ျဖစ္တဲ့ ဝိသာခါတို႔ ၇-ႏွစ္သမီးက ေသာတပန္ ျဖစ္လာေပမယ့္ ၁၆-ႏွစ္သမီးက်ေတာ့ အိမ္ေထင္ျပဳေသးတာပဲေနာ္၊ အဲဒီေလာဘမ်ိဳးကို မပယ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ မွန္ရတယ္၊ အပါယ္က်ေစႏိုင္တဲ့ ေလာဘကိုေတာ့ သူ ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္တယ္။

သကဒါဂါမိမဂ္နဲ႔ ယွဥ္တဲ့ အေလာဘက်ေတာ့ ကာမအာ႐ံုေတြကို ႏွစ္သက္တဲ့ အေၾကမ္းစားေလာဘကို အားနည္းသြားေအာင္ ဖယ္ရွားပစ္တယ္၊ အနာဂါမိမဂ္နဲ႔ ယွဥ္တဲ့ အေလာဘကေတာ့ ကာမအာ႐ံုလို႔ဆိုတဲ့ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ ကိုယ္မွာထင္လာတဲ့့ အာ႐ံုေတြကို တြယ္တာေနတဲ့ ေလာဘမ်ိဳး ကို အၾကြင္းမဲ့ ဖယ္ရွားပစ္လိုက္တယ္၊ သို႔ေသာ္ စ်ာန္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးတြယ္တာတဲ့ ေလာဘ၊ ျဗဟၼာဘံုေပၚမွာ တြယ္တာတဲ့ ေလာဘမ်ိဳးကိုေတာ့ မဖယ္ရွားႏိုင္ေသးဘူး။

အရဟတၱမဂ္ နဲ႔ ယွဥ္တဲ့ အေလာဘမ်ိဳးက်ေတာ့ ေလာဘမွန္သမွ်ကို အၾကြင္းအက်န္မရွိ လံုးဝ ေျပာင္စင္ေအာင္ ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္တယ္၊ ဒီလို သေဘာေပါက္ထားရမယ္။

 ေသာဘဏေစတသိက္

ဒီကေန႔ “စိတ္ျဖဴစင္မႈ အင္အားစုမ်ား” လို႔ ဆိုတဲ့ ေသာဘဏေစတသိက္

ေတြအေၾကာင္းကို ေဟာမယ္၊ ေသာဘဏ ဆိုတာ  တင့္တယ္တယ္၊ အဂၤလိပ္လို Beautiful mental state  လု႔ိ ဘာသာျပန္တယ္၊ တင့္တယ္တယ္၊ ေကာင္းျမတ္တယ္ ဆိုတာက ေကာင္းတဲ့ အရည္အေသြးေတြ ရွိလို႔ေကာင္းတာ၊ ကိုယ္ႀကိဳက္လို႔ ေကာင္းတာလို႔ ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး၊ တင့္တယ္ေကာင္းျမတ္တဲ့ အရည္အေသြးေတြဟာ ေကာင္းက်ိဳး ခ်မ္းသာေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတက္လို႔ ေကာင္းတယ္လု႔ိ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတက္လို႔ ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပတာေနာ္။            

အက်ိဳးေပးတဲ့အခါ လွလွပပ အက်ိဳးေပးတက္ေသာေၾကာင့္ ေကာင္းတယ္၊ တင့္တယ္တယ္လို႔ ေျပာတာ၊ စိတ္ကို သူတို႔က ျဖဴစင္ေစတက္လို႔ စိတ္ျဖဴစင္မႈ အင္အားစုမ်ား ျဖစ္တယ္၊ အကုသိုလ္ တရားေတြကို ဖယ္ရွားဖို႔ရာေရွ႕တန္းကေန တိုက္ပြဲဝင္ေနတဲ့ သဘာဝတရားေတြလို႔ မွတ္ရမယ္၊ သဘာဝတရားဟာ သဘာဝခ်င္းပဲ တိုက္ဖ်က္တယ္၊ ဟုတ္ရဲ႕လား၊ မီးနဲ႔ေရ ဆိုပါေတာ့ မီးၿငိမ္းခ်င္ရင္ ေရကို အသံုးျပဳရတယ္ေပါ့၊ ခုေခတ္ေတာ့ အျခားနည္းေတြလည္း ရွိတာေပါ့ေနာ္၊ အဓိက ကေတာ့ မီးၿငိမ္းခ်င္ရင္ ေရနဲ႔ပဲ မဟုတ္လား၊ ေရနဲ႔မီး ဆိုတာက ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္တယ္၊ အဲဒီေတာ့ သူ႔ဟာနဲ႔သူ ဖယ္ရွားပစ္ဖို႔ရာ အေၾကာင္းတရားေတြ အကုန္လံုးရွိတယ္။

စိတ္ထဲမွာလည္း သဘာဝသည္ အျခားသဘာဝကို တြန္းလွန္တာပဲ၊ ကိုယ္က တြန္းလွန္တက္တဲ့သဘာဝကို ထူေထာင္ဖို႔လို႔တယ္၊ သူ႔ဟာသူ အခ်င္းခ်င္း တြန္းလွန္သြားတာေနာ္။

 သဒၶါ

ေကာင္းၿပီ၊ အဲဒီစိတ္ကို ျဖဴစင္ေစတက္တဲ့ အင္အားစုေတြကို က်မ္းစာမွာလာတဲ့ အစီအစဥ္အတိုင္း ေျပာရရင္ နံပါတ္တစ္က “သဒၶါ” တဲ့၊ သဒၶါဆိုတာက ယံုၾကည္တာ၊ ယံုတယ္၊ စိတ္ၾကည္တယ္၊ ရဲရင့္တယ္၊ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္တယ္၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈဘက္မွာ စိတ္ဝင္စားတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာေတြ အားလံုးကို သဒၶါလို႔ေခၚတယ္၊ ယံုတာ တစ္ခုတည္းသာ သဒၶါမဟုတ္ဘူး။

ဒါေၾကာင့္မို႔ ဗမာစကားမွာ ‘ယံု-ၾကည္’ လို႔ တြဲထားတာ၊ သဒၶါ ျဖစ္လုိ႔ရွိရင္ ‘ယံု’ တယ္၊ စိတ္’ၾကည္’တယ္၊ စိတ္သန္႔ရွင္းတယ္၊ ၾကည္လင္တယ္၊ ေအးျမတယ္၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ လုပ္ဖို႔ရဲရင့္တယ္၊ ဖ်က္လတ္တယ္၊ စိတ္ဝင္စားတယ္၊ ဒါေတြအားလံုးဟာ သဒၶါရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြလုိ႔ ေျပာတာေနာ္။

ယံုၾကည္ဆိုေတာ့ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လာလုို႔ရွိရင္ အကန္႔အသတ္ တစ္ခုေတာ့ ထားရတယ္၊ ဘယ္ကို ယံုတာလဲ၊ ဟိုလူေျပာ ဒီလူေျပာ ယံုသမွ်ေတြကို သဒၶါလို႔ ေခၚတာလား၊ မဟုတ္ဘူး၊ ယံုတယ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လာလို႔ရွိရင္ ဟိုဟာယံု ဒီဟာယံု၊ လာလိမ္သြားရင္လည္း ယံုသြားတယ္ မဟုတ္လား၊ အဲဒါမ်ိဳးက ပညာမဲ့တဲ့သေဘာေတြပဲ ျဖစ္တယ္။

ယံုတယ္ဆိုတာ ဘာကိုယံုတာလဲ ဆိုလို႔ရွိရင္ ကံ,ကံ၏ အက်ိဳးကို ယံုတယ္၊ ကံ,ကံ၏အက်ိဳးကို ယံုတယ္ဆိုရာမွာ ဘာလုပ္လုပ္ ကိုယ္ပဲ တာဝန္ယူတာ၊ ကိုယ္လုပ္တာ ကုိယ္ရတယ္လို႔ လက္ခံတာေနာ္၊ အဂၤလိပ္လိုေျပာရင္ responsible ေပါ့၊ ကိုယ့္တာဝန္ ကိုယ္ယူရတယ္၊ ကိုယ္လုပ္ရင္ ကိုယ္နဲ႔ပဲ ဆိုင္တယ္လို႔ လက္ခံတာ၊ တခ်ိဳ႕က အဲဒီလို လက္မခံဘူးေလ။

အဲဒီေတာ့ ကိုယ္လုပ္ရင္ ကိုယ္နဲ႔ဆိုင္ရမွာေပါ့၊ သူမ်ားအေပၚ သြားမေျပာနဲ႔ေနာ္၊ ကိုယ္လုပ္တာ ကိုယ္ပဲ၊ အဲဒီလို ကုိယ္လုပ္တာ ကုိယ္နဲ႔ဆိုင္တယ္လို႔ လက္ခံတာ၊ ဒါ ကံ,ကံ၏အက်ိဳးကို လက္ခံတာပဲ၊ ကမၼႆကတာ သမၼာဒိ႒ိ၊ ကံ,ကံ၏အက်ိဳးကို ယံုၾကည္တဲ့ သဒၶါတရားအေပၚ အေျခခံၿပီးျဖစ္တဲ့ သမၼာဒိ႒ိဉာဏ္လို႔ ဆိုရတယ္၊ အဲဒီေတာ့ ကံ,ကံ၏အက်ိဳးကို ယံုၾကည္မႈ လက္ခံမႈသည္ အေျခခံ သဒါၶတရားလို႔ ဒီလိုေျပာရမယ္။

လက္ခံေန႐ံုေလးနဲ႔ေတာ့ အလုပ္မျဖစ္ေသးဘူေးနာ္၊ လက္ခံၿပီးတဲ့အခါ ေရွ႕ဆက္လုပ္ဖို႔ လိုတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ သဒၶါဆိုတာ ဗုဒၶဘာသာမွာ အစကေလးပဲ၊ တျခားဘာသာေတြမွာေတာ့ သိပ္အေရးပါတယ္၊ ဗုဒၶဘာသာမွာ ယံုၾကည္မႈသည္ တကယ့္ကို အစေလးပဲ ရွိေသးတယ္၊ ယံုၾကည္မႈေနာက္မွာ ပညာ မလိုက္ႏိုင္ေသးဘူးဆိုရင္ ယံုၾကည္မႈသည္ blind faith လို႔ေခၚတဲ့ မ်က္ကန္းယံုၾကည္မႈမ်ိဳး ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။

အဂၤလိပ္လို ျပန္ရင္ သဒၶါကို confidence လို႔ ျပန္တယ္၊ confidence ဟာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ယံုၾကည္တာမ်ိဳး၊ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးတာမ်ိဳး၊ အဲဒါတင္ မကဘူး၊ ကတယ္ကေတာ့ faith ယံုၾကည္တာမ်ိဳး အားလံုးကို သဒၶါေခၚႏိုင္တယ္၊ ေကာင္းၿပီ၊ ယံုတယ္ဆိုတာ နံပါတ္ (၁) ကံ,ကံ၏အက်ိဳးကို ‘အေျခခံ အားျဖင့္လက္ခံမႈ’။

နံပတ္ (၂) က်ေတာ့  အဲဒီထက္ အဆင့္ျမင့္သြားတယ္၊ ဘာကို လက္ခံတာတုန္းဆိုေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ႀကီးကို ယံုတယ္၊ ဒါ ဗုဒၶရဲ႕ အရည္အခ်င္းကို ယံုၾကည္တာ၊ ဗုဒၶရဲ႕ အရည္အခ်င္းေတြထဲမွာ ဉာဏ္ဟာ အဓိက မက်ဘူးလား၊

 ေအး ဉာဏ္မရွိလို႔ရွိရင္ မွားမွားယြင္းယြင္းေတြ ေဟာမွာေပါ့၊ အသိပညာ မလံုေလာက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္က ေဟာမယ္ဆိုရင္ မွားမွားယြင္းယြင္းေတြ ျဖစ္ကုန္မွာေပါ့ေနာ္၊ မ မွားမွားယြင္းယြင္းေတြ လိုက္နာမိမယ္ဆိုရင္ ထင္တဲ့အတိုင္း ျဖစ္မလား၊ လမ္းစဥ္တစ္ခုက မွားေနၿပီဆိုရင္  ဘယ္လိုမွ အေကာင္အထည္ေဖာ္လို႔ ရမွာ မဟုတ္ဘူး၊ 

အေကာင္အထည္ေဖာ္ရင္ ကိုယ္ထင္တဲ့အတိုင္း တစ္ခုမွ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူးေနာ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ မွန္ကန္မႈဆိုတာ အသိဉာဏ္ ျပည့္ျပည့္စံုစံုရွိမွ ျဖစ္တာ၊ ဒါလုပ္ရင္ ဒါျဖစ္မယ္ဆိုတာ ေသေသခ်ာခ်ာ သိတဲ့အသိဉာဏ္မ်ိဳးနဲ႔ ေဟာမွမွန္တာ။

ဒါေၾကာင့္မို႔ ျမတ္စြာဘုရားက အာမခံတယ္၊ “သယံအဘိညာ သစိၦကတြာ ပေဝေဒမိ” သူေဟာတဲ့ တရားေတြက ကုိယ္တိုင္သိၿပီးမွ ေဟာတာတဲ့၊ tradition အေနနဲ႔ စာထဲမွာ ပါလို႔ ေျပာတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး၊ ဆရာ့ဆရာႀကီးေတြ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားကို မွတ္ထားၿပီး ေျပာတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူးတဲ့၊ 

သမိုင္းထဲမွာပါလို႔ ေျပာတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး၊ ဘယ္ ဖီလိုေဆာ္ဖာ ဆရာႀကီးက ဘယ္လို ေျပာတယ္ဆိုတာမ်ိဳးကို ထပ္ဆင့္ တင္ျပတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူးတဲ့။ သယံ အဘိညာ - ကံ,ကံ၏ အက်ိဳးရွိတယ္ဆိုတာ ကိုယ္တုိင္သိတာ၊ ကိုယ္တိုင္ သိ႐ံုတင္မကဘူး၊ သစိၦကတြာ - တကယ့္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳၿပီး ျဖစ္တယ္၊ သိတာလည္း ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ သိတယ္၊ ကိုယ္ေတြ႔လည္း ႀကံဳတယ္။

အဲဒီလို အဆင့္ျမင့္ သဒၶါက်ေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ႀကီးကို ယံုၾကည္တာ၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ စာေပက်မ္းဂန္ေတြမွာ ျမတ္စြာဘုရားက “သဒၵဟတိ တထာဂတာႆ ေဗာဓိ ံ” တထာတႆ - ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕၊ ေဗာဓိ ံ - အသိဉာဏ္ကို၊ သဒၵဟတိ - ယံုၾကည္တယ္၊ လက္ခံတယ္၊ အဲဒါသဒၶါအစစ္ေနာ္၊ ဆင့္ျမင္သြားၿပီ၊ 

ဘုရားရဲ႕ အသိဉာဏ္ကို လက္ခံတယ္လို႔ ဆိုလိုက္တာနဲ႔ပဲ ဘုရားေဟာတဲဲ့ တရားကိုလည္း လက္ခံတယ္၊ ဘုရားေဟာတဲ့ တရားအတိုင္း လုိက္နာက်င့္ႀကံလို႔ ေအာင္ျမင္ေပါက္ေရာက္ေနတဲ့ အရိယာ သံဃာေတြကုိလည္း လက္ခံတယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ မၿပီးေပဘူးလား၊ အဲဒါကို “အဆင့္ျမင့္သဒၶါ” လု႔ိ ေခၚတယ္ေနာ္။

 အာကာရဝတီ သဒၶါ

အဲဒီ အဆင့္ျမင့္သဒၶါဟာ မဂ္နဲ႔ ယွဥ္တြဲၿပီးလာတဲ့ အခါက်ေတာ့ လံုးဝ ခိုင္ၿမဲတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ အဲဒီ သဒၶါမ်ိဳးကို အာကာရဝတီ သဒၶါ၊ အာကာရဝတီ သဒၶါဆိုတာက က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္တဲ့ အေၾကာင္း လံုလံုေလာက္ေလာက္ရွိတဲ့ သဒၶါလို႔ေျပာတာ၊ အရင္းမဲ့ ယံုတဲ့ သဒၶါ မဟုတ္ဘူးတဲ့။

** ဆက္ရန္ ** {ဒႆနမူလိကာ သဒၶါ၊ ပညာမဲ့ သဒၶါ၊ စိတ္ၾကည္မႈ၊ ခိုင္မာတဲ့ သဒၶါ၊ သဒၶါရွိသူရဲ႕ စိတ္ထား }

*ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္* အဂၢမဟာပ႑ိတ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ (Ph.D)
အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ) (စာ၂၉၁-၂၉၄)  မွ ေကာက္ႏႈတ္ေရးသား ပူေဇာ္ပါသည္။

တင္ျပသူ Yanan Sanein အခ်ိန္ 1:09 PM