ပုညႀကိယာ၀တၳဳ ၁၀-ပါး

(၁) ဒါနဆိုတာ-မိမိကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းဥစၥာမ်ားကို လွဴဒါန္းတာ။
* ပစၥည္းဥစၥာ၊ အျဖာျဖာ၊ လွဴတာ ဒါနမည္။

(၂) သီလဆိုတာ-၅-ပါး၊ ဂ-ပါး၊ ၉-ပါးသီလ စသည္တို႔ျဖင့္ ကို္ယ္ႏွင့္ႏႈတ္တို႔ကို လံုျခံဳေအာင္ ေစာင့္စည္းတာ။
* ကိုယ္ႏႈတ္ႏွစ္ျဖာ၊ ေစာင့္စည္းတာ၊ မွန္စြာ သီလမည္။

(၃) ဘာ၀နာ-ဆိုတာ ဥပါဒါနကၡႏၶာ ၅-ပါး စသည္တို႔ကို စိတ္ျဖင့္ ပြားမ်ားအားထုတ္တာ။
* စိတ္ျဖင့္ပြားတာ ဘာ၀နာ၊ မွန္စြာ မည္ေပသည္။

(၄) အပစာယန-ဆိုတာ ဘုရား တရား သံဃာ ဆရာ မိဘ အသက္-ဂုဏ္သိကၡာႀကီးမားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တို႔ကို အရိုအေသျပဳတာ
* ရိုေသျပဳတာ၊ အပစာ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။

(၅) ေ၀ယ်၀စၥ-ဆိုတာ ရတနာသံုးပါး၊ ဆရာမိဘမ်ား၊ ဂုဏ္သိကၡာႀကီးမားေသာ ပု၈ၢိဳလ္တို႔၏ ၀တ္ႀကီး၀တ္ငယ္တို႔ကို ျပဳလုပ္ေပးတာ။
* ႀကီးငယ္အမႈ၊ ျပဳလုပ္ေပးတာ၊ ေ၀(ယ်ာ)၀စၥာ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။

(၆) ပတၱိဒါန-ဆိုတာ မိမိျပဳတဲ့ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈေတြကို အမွ်ေ၀တာ။
* အမွ်ေ၀တာ၊ ပတၱိဒါ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။

(၇) ပတၱာႏုေမာဒန-ဆိုတာ သူတပါးတို႔ အမွ်ေ၀တဲ့အခါ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ သာဓုေခၚတာ။
* ၀မ္းေျမာက္ႏုေမာ္၊ သာဓုေခၚ၊ မွတ္ေနာ္ ပတၱာႏုေမာဒါ။
* ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ၊ ေခၚဆိုတာ၊ ပတၱာႏုေမာဒါ။ 

(၈) ဓမၼႆ၀န-ဆိုတာ တရားစကား နာၾကားတာ။
* တရားနာတာ၊ (ဓမၼ) သ၀နာ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။


(၉) ဓမၼေဒသနာ-ဆိုတာ စြမ္းႏိုင္သမွ် တရားေဟာတာ။
* တရားေဟာတာ၊ (ဓမၼ) ေဒသနာ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။


(၁၀) ဒိ႒ိဇုကမၼ-ဆိုတာ အယူကို ေျဖာင့္မတ္စြာ ယူတာ။
* ေျဖာင့္စြာယူတာ၊ (ဒိ႒ိ)ဇုကတာ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။

ပုညႀကိယာ၀တၳဳ ၁၀-ပါးကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္လိုက္ေသာ္ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာ ၃-ပါး၌ ပါ၀င္သြားၾကေပသည္။
* ပတၱိ-ပတၱာ၊ ဒါနမွာ၊ သြင္းကာယူရသည္။
* ပစာ-ေ၀ယ်ာ၊ သီလမွာ၊ သြင္းကာယူရသည္။
* နာ-ေဟာ-ေျဖာင့္စြာ၊ ဘာ၀နာ၊ သြင္းကာယူရသည္။


ပတၱိဒါန-မိမိျပဳထားသည့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ားကို သူတပါးအား အမွ်ေပးေ၀လိုက္သည္ရွိေသာ္ ထိုကုသိုလ္ေကာင္းမႈတို႔သည္ ကုန္သြားသည္၊ ေလ်ာ့သြားသည္ဟူ၍ မရွိေပ။ 
ဥပမာအားျဖင့္-တဦးတေယာက္ေသာသူက ပထမထြန္းထားေသာ မီးတိုင္(၀ါ)ဖေယာင္းတိုင္ ရွိေပသည္။ အျခားေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားက ထိုမီးတိုင္(၀ါ)ဖေယာင္းတိုင္မွ မီးတိုင္း(၀ါ)ဖေယာင္းတိုင္ တေထာင္ တို႔ျဖင့္ လာေရာက္၍ ထြန္းယူၾကျငားေသာ္လည္း ပထမမီးတိုင္မွ မီးမ်ား ေလ်ာ့သြား ကုန္သြားသည္ဟူ၍ မရွိေကာင္းသလိုပင္ ျဖစ္ေပသည္။


(ဒါန-ပတၱိဒါန-ပတၱာႏုေမာဒန အက်ိဳး)
ပတၱိဒါနႏွင့္ ပတၱာႏုေမာဒနတို႔ကို ဒါနထဲ၌ ထည့္သြင္း၍ ယူရေသာေၾကာင့္ ပတၱိဒါနႏွင့္ ပတၱာႏုေမာဒနတို႔သည္  ဒါနကုသိုလ္မ်ား ျဖစ္ၾကေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပတၱိဒါနႏွင့္ ပတၱာႏုေမာဒနတို႔၏ အက်ိဳးတို႔သည္ ဒါန၏အက်ိဳးတရား ၅-ပါးႏွင့္ တူၾကေပသည္။
၁။ အသက္ရွည္ျခင္း။
၂။ အဆင္းလွပတင့္တယ္ျခင္း။
၃။ ကိုယ္၏ခ်မ္းသာျခင္း၊ စိတ္၏ခ်မ္းသာျခင္း။
၄။ မိမိကို ကူညီေစာင့္ေရွာက္မည့္ အျခံအရံ ပရိသတ္ ေပါမ်ားျခင္း။
၅။ အရာရာမွာ မိမိက အစိုးရျခင္းတို႔သည္ ဒါန၏အက်ိဳးတရား ၅-ပါး ျဖစ္၍ ပတၱိဒါန ပတၱာႏုေမာဒနတို႔၏ အက်ိဳးတရား ၅-ပါးတို႔လည္း ျဖစ္ၾကကုန္၏။
* ပတၱိ-ပတၱာ၊ က်ိဳးမ်ားမွာ၊ မွန္စြာဒါန တူေပသည္။


( သီလ-အပစာယန-ေ၀ယ်ာ၀စၥ တို႔၏ အက်ိဳး)
အပစာယနႏွင့္ ေ၀ယ်၀စၥတို႔ကို သီလထဲ၌ ထည့္သြင္း၍ယူရေသာေၾကာင့္ အပစာယနႏွင့္ေ၀ယ်၀စၥ တို႔သည္ သီလကုသိုလ္တို႔ ျဖစ္ၾကေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အပစာယနႏွင့္ ေ၀ယ်၀စၥတို႔၏ အက်ိဳးတို႔သည္ သီလ၏အက်ိဳးတရား ၅-ပါးႏွင့္ တူၾကေပသည္။ 
၁။ တရားသျဖင့္ ပစၥည္းဥစၥာရွာေဖြေသာအခါ ရလြယ္ျခင္း။
၂။ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာသို႔ ေကာင္းေသာဂုဏ္သတင္းတို႔ျဖင့္ ေက်ာ္ၾကားျခင္း။
၃။ ပြဲေနပြဲထိုင္ ပရိသတ္ေလးပါးသို႔ ၀င္ေရာက္ေသအခါ မ်က္ႏွာမငယ္ျခင္း။
၄။ ေသခါနီးမွာ ေကာင္းေသာအာရံုနိမိတ္တို႔ ထင္လာေသာေၾကာင့္ မေတြမေ၀ ေသရျခင္း။
၅။ ေသာျပီးေနာက္ကာလ၌ ေကာင္းျမတ္ေသာ နတ္ျပည္သို႔ ေရာရျခင္းတို႔သည္ သီလ၏ အက်ိဳးတရား ၅-ပါးျဖစ္၍ အပစာယန၊ ေ၀ယ်ာ၀စၥတို႔၏ အက်ိဳးတရား ၅-ပါးလည္း ျဖစ္ၾကေပသည္။
* ပစာ-ေ၀ယ်ာ၊ က်ိဳးမ်ားမွာ၊ မွန္စြာသီလ တူေပသည္။ 


( ဓမၼႆ၀န၊ ဓမၼေဒသနာ၊ ဒိ႒ိဇုကမၼ တို႔၏ အက်ိဳးကိုျပျခင္း)
ဓမၼႆ၀န၊ ဓမၼေဒသနာ၊ ဒိ႒ိဇုကမၼ တို႔ကို ဘာ၀နာ၌ ထည့္သြင္း၍ ယူရေသာေၾကာင့္ ဓမၼႆ၀န၊ ဓမၼေဒသနာ၊ ဒိ႒ိဇုကမၼတို႔သည္ ဘာ၀နာကုသိုလ္တို႔ပင္ ျဖစ္ၾကေပသည္။ 
ထိုဘာ၀နာကုသိုလ္တို႔သည္ သမထဘာ၀နာ ကုသိုလ္၊ ၀ိပႆနာ ဘာသနာ ကုသိုလ္ဟူ၍ ၂-မ်ိဳးရွိၾကေပသည္။ 
သမထဘာ၀နာကုသိုလ္ ျပည့္စံုသြားေသာအခါ ကမၻာႏွင့္ခ်ီ၍ သက္တမ္းရွည္ေသာ ျဗဟၼာျပည္၌ ျဖစ္ၾကရေပသည္။ ျဗဟၼာတို႔၏ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို ခံစားၾကရေပသည္။
၀ိပႆနာ ဘာ၀နာကုသိုလ္ ျပည့္စံုသြားေသာအခါ ေသာတာပန္ျဖစ္၍ ၇-ဘ၀သာ အိုျခင္း၊ နာျခင္း၊ စေသာ သံသာရ၀ဋ္ဒုကၡတို႔ကို ခံၾကရေပသည္။
သကဒါဂါမ္ ျဖစ္သြားေသာအခါ ၂-ဘ၀သာ အိုျခင္း နာျခင္း စေသာသံသရာ၀ဋ္ဒုကၡတို႔ကို ခံၾကရေတာ့မည္ ျဖစ္ေပသည္။
အနာဂါမ္ျဖစ္သြားေသာအခါ ဒုကၡမ်ားသည့္ လူ႔ျပည္ နတ္ျပည္တို႔၌ မျဖစ္ေတာ့ပါဘဲ ျဗဟၼာ့ျပည္၌ျဖစ္ျပီး နိဗၺာန္ခ်မ္းသာသို႔ ၀င္စံသြားၾကရေပသည္။
ရဟႏၲာျဖစ္သြားေသာအခါ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာသို႔ အျပီးတိုင္ စံ၀င္သြားၾကရေပသည္။


သဒၶမၼရံသီရိပ္သာ ဆရာေတာ္